Roels, Leo
Leo Roels (1882-1969) was een echte “schoolman”. Als onderwijzer bracht hij het tot inspecteur-generaal en was hij als zodanig niet alleen medeauteur van het vernieuwingsgezinde Leerplan voor het lager onderwijs uit 1936, maar probeerde hij tijdens diezelfde periode evenzeer de “Vlaamse pedagogiek” op de kaart te zetten.
"Onderwijsman”
Leo Roels was achtereenvolgens onderwijzer (1901-1915), oefenschooldirecteur en leraar pedagogiek aan de katholieke normaalschool te Antwerpen (1915-1921), kantonnaal inspecteur (Elsene, 1921-1923 en Lier, 1923-1927), hoofdinspecteur (Aalst, 1927-1933 en Mechelen, 1933-1934) en inspecteur-generaal over het lager onderwijs in Vlaanderen (1934-1940 en 1944-1945; in 1940 directeur lager onderwijs en in 1942 met vervroegd pensioen gestuurd). Met zijn Franstalige ambtsgenoot Léon Jeunhomme ontwierp Roels het gerenommeerde leerplan van 1936 voor het lager onderwijs Onderwijs
Lees meer .
Hij verwierf tevens bekendheid als voordrachtgever, onder meer op het gebied van de gezinspedagogiek. Als hoofdbestuurslid van de Bond van Grote en van Jonge Gezinnen Bond van Grote en Jonge Gezinnen
Gezinsbond (1921-), tot februari 2002 nog Bond van Grote en van Jonge Gezinnen (de Bond), is een sociaal-culturele vereniging ter verdediging van het gezin. Door te wegen op het beleid en... Lees meer verdedigde hij het katholieke, kroostrijke gezin. Onder de schuilnaam van B. Dierick verscheen van zijn hand een werk over zijn ervaringen als vader van ‘veertien kinderen in leven’. Roels werkte mee aan diverse pedagogische tijdschriften en schreef ook losse onderwijskundige brochures, onder meer in het kader van de Vlaamsche Opvoedkundige Vereeniging Vlaamsche Opvoedkundige Vereeniging
De Vlaamsche Opvoedkundige Vereeniging was een pluralistische pedagogische vereniging, gesticht in 1922 en ontbonden bij het begin van de Tweede Wereldoorlog. Lees meer , waarvan hij zelfs een tijdlang voorzitter was. Hij publiceerde ook verscheidene leerboeken en vier onderwijsmemoires (1965-1969).
Vlaamsgezind engagement
Binnen het kader van de Vlaamse beweging wierp hij zich op als pleitbezorger van het principe dat de (gestandaardiseerde) moedertaal onderwijstaal moet zijn. Voorts toonde hij een uitgesproken voorkeur voor actief en levensnabij onderricht dat in de volkse aard van de Vlaamse cultuurgemeenschap was geworteld. Tijdens de oorlog was hij bijvoorbeeld mederedacteur van Vlaamsche Paedagogiek Vlaamsche Paedagogiek
Vlaamsche Paedagogiek was een tijdschrift dat tussen 1941 en 1944 verscheen, onder leiding van Jozef-Emiel Verheyen en Leo Roels. Het blad was de opvolger van Moderne School (1927-1941) e... Lees meer (1941-1944), een blad dat het 'heimatprincipe' benadrukte. In tegenstelling tot andere onderwijsmensen liet Roels zich echter niet meeslepen door de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer golf, maar ging hij in het verzet en distantieerde zich van vroegere geestgenoten en vrienden, onder wie zijn collega Strauven. Wel was hij als ambtenaar verplicht deel uit te maken van de Commissie tot herziening van de schoolboeken, hetgeen na de oorlog voorwerp werd van een ‘administratief onderzoek’ naar mogelijk ‘incivisme’. Hoewel de voorzitter van die onderzoekscommissie volgens Roels verkondigde dat hij aan de andere kant van de tafel thuishoorde, liep hij daarvoor toch een blaam op – iets wat hem, naar eigen zeggen (in: Twintig jaar boeman), toch wel griefde. In hoeverre deze uitspraak al dan niet als ‘verschonend’ moet worden aangezien, zal verder onderzoek moeten uitmaken.
Werken
– B. Dierick (pseudoniem L. Roels), Veertien in leven, z.j. (1942-1944).
– De man met het krijtje, z.j. (1969).
– Aanvankelijk onderwijs in moderne talen, 1930.
– Het nieuwe leerplan en de strijd tegenover het verbalisme en het voorbarig onderwijs, 1937.
– Het vliegenkotje van de Lei, 1965.
– Twintig jaar boeman, 1966.
– Onder Sint-Romboutstoren, 1967.
Literatuur
– De Opvoedkundige Beweging in Vlaanderen na den Oorlog, 1933.
– M. Gijsen, Een groot en vergeten man: Leo Roels, in Het gordijn zakt: berichten 1978-1980, 1981.
– M. de Vroede (e.a.), Bijdragen tot de geschiedenis van het pedagogisch leven in België. Deel IV: De Periodieken 1914-1940, 1987.
– J. Durnez, Een bank vooruit... en bord afvegen: schoolmeesters en schoolleven in Vlaanderen, 1989.
– M. Depaepe, M. de Vroede en F. Simon, The 1936 curriculum reform in Belgian primary education, in: Journal of Education Policy, jg. 6, 1991, pp. 371-383.
– S. van Ruyskensvelde en M. Depaepe, Vlaamsche Paedagogiek: progressive educationalists and the construction of a Flemish Volksgemeinschaft, 1922–1944, in: Paedagogica Historica, jg. 56, 2020, nr. 5, pp. 587-604.
– G. Vanthournout, Niet revolutionair, doch ook niet blind voor de mogelijkheden tot verbetering. Het leven en de opvattingen van Leo ROELS over onderwijs (1900-1945), KU Leuven, licentieverhandeling, juli 2000.