Kervyn de Lettenhove, Joseph

Baron Joseph C.M.B. Kervyn de Lettenhove was van Ierse afkomst. Hij studeerde te Parijs rechten en promoveerde in 1836; nadien volgde hij aan de Sorbonne colleges geschiedenis bij Jules Michelet en François Guizot en werd bevriend met Augustin Thierry. Van 1839 af wijdde hij zich volledig aan de geschiedenis. Hij zou uitgroeien tot een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Belgisch-nationalistische Belgisch nationalisme
Lees meer geschiedschrijving die, in navolging van de genoemde Franse leermeesters, sterk leunde op romantische representatietechnieken. Dat bleek het sterkst in zijn eerste en tegelijkertijd bekendste werk, de zesdelige Histoire de Flandre, die hij in 1847-1850 publiceerde en die tot 1900 verscheidene herwerkte uitgaven kende. Voor dat werk kreeg hij in 1851 als eerste de vijfjaarlijkse staatsprijs voor vaderlandse geschiedenis. Het jaar daarvoor was hij lid geworden van de Académie royale de Belgique, in welke hoedanigheid hij de laatmiddeleeuwse kronieken van Froissart, Chastellain en Commynes uitgaf. In 1865 werd hij bovendien lid van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis en fungeerde van 1871 tot zijn dood als haar voorzitter; ook bij die Commissie publiceerde hij kronieken of documenten met betrekking tot de Belgische Middeleeuwen of de 16de eeuw. Inmiddels was Kervyn de Lettenhove sedert 1861 katholiek volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Eeklo en bleef dat tot zijn dood. Van juli 1870 tot december 1871 was hij minister van binnenlandse zaken in het katholieke kabinet van Jules d'Anethan. In de jaren 1880, ten tijde van de Schoolstrijd, publiceerde hij de katholiek-partijdige Les huguenots et les gueux (6 dln., 1883-1885) en Mary Stuart (2 dln.,1889).

Histoire de Flandre

In zijn Histoire de Flandre, over het oude graafschap Vlaanderen van de vroege Middeleeuwen tot zijn verdwijning ten gevolge van de Franse inval en annexatie van 1792-1794, presenteerde hij dat Vlaamse verleden als fundament van de Belgische geschiedenis. Zoals zoveel andere romantische historici en literatoren die met ‘enthousiasme’ de ‘evidentie’ van 1830 ondersteunden, wilde ook Kervyn ‘les dernières traces de la nationalité de la Flandre’ in ere herstellen om op die manier de eigen aard van het Belgische verleden – en uiteindelijk dus ook de nieuw verworven onafhankelijkheid van de Belgische natiestaat – te legitimeren tegenover buitenlandse (vooral Franse) aanspraken. Op die manier bouwde hij mee de Vlaams-Belgische argumentatie op waarvan ook de Vlaamse beweging zich gedurende de eerste decennia na 1830 zou bedienen.

Zoals voor zijn romantische leermeester Thierry wortelde de historische continuïteit ook voor Kervyn in laatste instantie in een rassenconflict tussen Gallische en Germaanse volkeren – waarbij hij de Vlaams-Belgische geschiedenis liet aansluiten bij de Germaanse ‘bloedlijn’. Dat rassenconflict zag Kervyn weerspiegeld binnenin het historische graafschap zelf, in de tegenstelling tussen de Franken in binnen-Vlaanderen en de Saksen in kust-Vlaanderen. En zoals Thierry zocht ook Kervyn naar nieuwe benamingen om die verborgen Germaans-raciale continuïteit opnieuw zichtbaar te maken: zo hernoemde hij de Saksen als ‘ Kerels Kerels
Kerels is een naam die werd gegeven aan de middeleeuwse bewoners van Kust-Vlaanderen, die als een volk van vrije boeren werden beschouwd. In de Vlaamse beweging werden ze een begrip en sy... Lees meer ’ en legde op die manier de basis voor een nieuw-romantische mythologie die door Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer (De Kerels van Vlaanderen) en andere literatoren werd overgenomen. Kervyn deed, in deel 1, ook mee aan de romantische verering van de zedelijk superieur geachte Germanen en aan de ophemeling van Vlaamse volksleiders, inzonderheid Jacob van Artevelde Van Artevelde, Jacob
Jacob van Artevelde was een Gents volksleider (overleden in 1345) die in de jaren 1337-1345 de feitelijke macht uitoefende in Gent en in Vlaanderen. Hij verzette zich tegen de Franse invl... Lees meer , ook al kreeg in zijn raciaal gekleurde geschiedenis het oudere beroep op de ‘zeden en gewoonten’ ook het gezelschap van nieuwe verwijzingen naar biologische, fysionomische kenmerken.

Kervyn als politicus

Ook de posities die Kervyn als politicus zou innemen met betrekking tot de gelijkberechtiging van het Nederlands in België, kunnen uiteindelijk worden teruggevoerd op zijn romantische presentatie van een Germaanse continuïteit. Toen procureur-generaal Mathieu Leclercq Leclercq, Mathieu
Jurist Mathieu Leclercq (1796-1889) was minister van Justitie. Hij wees de door de Grievencommissie voorgestelde taalregeling in rechtszaken af. Ook in andere teksten verzette hij zich te... Lees meer in 1864 in de Academie, ter wille van de eenheid van het land het gebruik van het Frans voorstond en de Vlaamse beweging afwees, verdedigde Kervyn de stelling dat de meertaligheid ‘la force et l'honneur de la Belgique’ was en dat die in dienst stond van Belgiës neutraliteit. Overigens zouden de Vlamingen nooit hun taal opgeven en dienden de ambtenaren de taal van het volk te spreken.

Ook in het parlement, en vooral in de jaren 1871-1878, toen de katholieken aan de macht waren en de eerste taalwetten werden goedgekeurd, was Kervyn als gezaghebbende figuur van de rechterzijde een verdediger van de Vlaamse taal, vooral in rechtszaken (zie Taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer , Gerecht Gerecht
Lees meer ). Als eerste onder de ministers liet hij rondzendbrieven en Koninklijke Besluiten in de beide landstalen rondsturen. Op 21 december 1872 eiste hij dat de Parlementaire Handelingen en de officiële documenten ook in het Nederlands zouden verschijnen.