Burger, Hendrik

Persoon
Harold van der Kraan (2023, herwerking), Pieter Van Hees (1998, aanvulling)

Hendrik Burger (1864-1957) was een Nederlandse arts-specialist en hoogleraar, die zich via De Dietsche Bond, waarvan hij van 1931 tot 1941 de voorzitter was, inzette voor de Groot-Nederlandse gedachte. Bovendien wilde hij de culturele belangstelling voor Zuid-Afrika stimuleren.

Geboorte
Delft, 15 november 1864
Overlijden
Amsterdam, 3 december 1957
Leestijd: 4 minuten

Hendrik Burger specialiseerde zich na zijn medische studie in de keel-, neus- en oorheelkunde en bereikte op dit terrein vermaardheid in binnen- en buitenland. Van 1904 tot 1913 was hij beherend redacteur van het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde. Van 1905 tot 1935 was Burger hoogleraar aan de gemeentelijke universiteit van Amsterdam. Dat ambt legde hij in 1935 neer wegens het bereiken van de leeftijdsgrens.

Burger was van 1931 tot 1941 voorzitter van de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
vereniging De Dietsche Bond Dietsche Bond
De Dietsche Bond (1917-1941) werd opgericht als activistisch gezind alternatief voor het neutrale Algemeen-Nederlands Verbond. De bond nam verschillende prominente activisten op in zijn ... Lees meer
 (hij sprak onder meer op het Groot-Nederlandsch Studentencongres Groot-Nederlandse Studentencongressen
De Groot-Nederlandse Studentencongressen waren bijeenkomsten van Vlaamse en Nederlandse studenten, gericht op het versterken van de onderlinge banden - vanuit de overtuiging dat Vlamingen... Lees meer
in Amsterdam in 1913).en stond bovendien een tijd lang aan het hoofd van de Vlaamsch-Hollandsche Vereeniging Vlaamsch-Hollandsche Vereeniging Guido Gezelle
Lees meer
Guido Gezelle in Amsterdam. Hij was een uitgesproken tegenstander van het Belgisch-Nederlands Verdrag, waarin hij louter een versterking van de Belgische staat en haar Fransgezinde achterban zag. De mogelijke belangen voor Vlaanderen moesten opgeofferd worden. Bovendien was de soevereiniteit van Nederland in gevaar.

Toen Burger in mei 1932 voorzitter was van de Dietsche landdag Dietsche Landdagen
De Dietsche Landdagen (1929-1935) waren jaarlijkse bijeenkomsten in afwisselend Nederland en Vlaanderen, die georganiseerd werden door de Nederlandsche Unie en in het teken stonden van d... Lees meer
in Utrecht, stelde hij in zijn toespraak dat vriendschappelijke betrekkingen tussen België en Nederland alleen mogelijk waren als de Belgische staat tegemoet kwam aan de Vlaamse eisen. Dat het numeriek overwicht van Vlamingen niet werd gerespecteerd vormde volgens Burger de verklaring voor wat hij omschreef als de ‘eeuwige onrust’ in de Belgische staat. In zijn publicatie Geestelijke nood in Vlaanderen (1934) trok hij van leer tegen de verfransing en pleitte voor een volledig Nederlandstalige Gentse universiteit. In 1936 bracht hij namens De Dietsche Bond hulde aan het graf van de activistische dichter René de Clercq De Clercq, René
Lees meer
.

Burger behoorde niet tot de Groot-Nederlanders die in het geheim of openlijk voor het nationaalsocialisme kozen en ijverde ervoor dat De Dietsche Bond en zijn orgaan Dietsche Gedachte Dietsche Gedachte
De Dietsche Gedachte (1926-1941) was het maandblad van de Dietsche Bond, een in 1917 opgerichte organisatie van Groot-Nederlandse strekking. Lees meer
in dat opzicht neutraal bleven. Hij was in 1940 ook actief in het bestuur van het Verbond van Heel-Nederlandsche Vereenigingen in Noord-Nederland Verbond van Heel-Nederlandsche Vereenigingen in Noord-Nederland
Het Verbond van Heel-Nederlandsche Vereenigingen in Noord-Nederland was een Groot-Nederlands federatief verenigingsverband (1940-1941). Lees meer
, dat in Amsterdam was gevestigd.

In het voorjaar van 1941 publiceerde Burger De Nederlanden en de Nieuwe Tijd, waarin hij uithaalde naar het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV), dat zich voor hem volledig op de lijn van het nationaalsocialisme had geplaatst. Toch maakte hij vanuit Diets standpunt geen principieel bezwaar tegen dat nationaalsocialisme (al dan niet uit tactische overwegingen om de bezetter niet tegen zich in het harnas te jagen), op voorwaarde dat het rekening hield met de aard van het Nederlandse volk. Burger had in dat opzicht meer vertrouwen in het Zwart Front Zwart Front
Het Zwart Front was een Nederlandse revolutionair-fascistische partij, op 5 mei 1934 door Arnold Meijer opgericht. De aanhang bleef grotendeels beperkt tot de provincie Noord-Brabant. Beg... Lees meer
dan in de Nationaal-Socialistische Beweging Nationaal-Socialistische Beweging
De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) was een Nederlandse politieke partij, op 14 december 1931 opgericht en geleid door Anton Mussert. Lees meer
(NSB), die in zijn ogen ‘grondig had gefaald’ om als grootste Nederlandse nationaalsocialistische partij de Nederlandse belangen te verdedigen en te veel had toegegeven aan Duitse cultuurinvloeden. Hij bleef zich nog tot 1941 inzetten in Dietse samenwerkingsverbanden, die in de loop van dat jaar door de bezetter werden verboden.

Ook de problematiek van Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Deze bijdrage belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en Zuid-Afrika van de 19de tot de 21ste eeuw. Lees meer
en de Afrikanergemeenschap lag de arts na aan het hart. Zo was hij 33 jaar lang voorzitter van de Amsterdamse afdeling van de Nederlands-Zuid Afrikaanse Vereniging (NZAV). In 1949 werd hij benoemd tot erelid van deze vereniging. Burger was ook de drijvende kracht en secretaris van de Stichting tot Bevordering der studie van taal, letterkunde en geschiedenis van Zuid-Afrika.

Werken

— Artikels in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde en De Dietsche Gedachte.
— Het Nederlandsche Schaap, 1927.
— Open brief aan de minister van Buitenlandsche Zaken betreffende het verdrag met België, 1928.
— Nederlandsch-Belgische betrekkingen, 1932.
— Geestelijke nood in Vlaanderen, 1934.
—  De Nederlanden en De Nieuwe Tijd. 1941.
— Dietschland en de ‘Nieuwe Tijd’, in: Dietsche Gedachte, 1941, nr. 4, pp. 41-43.

Literatuur

— Dietsche Landdag te Utrecht, in: Algemeen Handelsblad, 24 mei 1932.
— P.G. Gerlings, Prof. dr. Hendrik Burger 90 jaar, in: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, jg. 98, 1954, pp. 3278-3280.
— J.R. Prakken, Professor H. Burger, in: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, jg. 101, 1957, p. 2409.
— Prof. Dr. Burger (93), overleden, in: Het Parool, 6 december 1957.
— A.W. Willemsen, Het Vlaams-nationalisme. De geschiedenis van de jaren 1914-1940, 19692.
— S.E. van ’t Hof, Hendrik Burger, 'redacteur-gérant' van het Tijdschrift 1904-1913, in: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, jg. 151, 2007, pp. 1695-1697. [https://www.ntvg.nl/artikelen/hendrik-burger-redacteur-gerant-van-het-t…] [geraadpleegd op 20 juli 2023]

Suggestie doorgeven

1973: Pieter Van Hees (pdf)

1998: Pieter Van Hees (pdf)

2023: Harold van der Kraan

Databanken

Inhoudstafel