Berkenkruis

Publicatie
Bruno De Wever (2023, aanvulling), Bruno De Wever (1998)

Berkenkruis (1953-2006) was het orgaan van het Sint-Maartensfonds (SMF), een Antwerpse vereniging van oud-oostfronters.

Volledige titel
Berkenkruis : Maandblad van de Oud–Oostfrontstrijders
Periode
1953 -
2006
Leestijd: 3 minuten

Berkenkruis ontstond als een gestencild mededelingenblad van een groep Antwerpse oud- oostfronters Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
die zich in 1953 onder de benaming Sint-Maartensfonds Sint-Maartensfonds
Het Sint-Maartensfonds (1953-2006) was een organisatie van Vlaamse oud-Oostfrontstrijders. Lees meer
(SMF) afscheurden van het Verbond voor Vlaamse Oud-Oostfrontstrijders Verbond van Vlaamse Oud-Oostfrontstrijders
Het Verbond van Vlaamse Oud-Oostfrontstrijders (1950-1954) was de eerste overkoepelende organisatie voor Vlaamse oostfrontveteranen. Lees meer
(VVOOS) en zijn orgaan Periodiek Contact Periodiek Contact (1951-1959)
Periodiek Contact (1951-1959) was het tijdschrift van het Verbond voor Vlaamse Oud-Oostfrontstrijders (VVOOS). Lees meer
(1951-1959). Na de ontbinding van het VVOOS (1955) en het stopzetten van Periodiek Contact (1960) werd Berkenkruis in 1963 tot een ruimer tijdschrift van en voor alle Vlaamse oud-oostfrontstrijders, met behalve verenigingsnieuws ook historische en politieke artikels. Het blad werd nu gedrukt en verscheen maandelijks. Verantwoordelijke uitgevers waren Joris Lybaert (1964-1968), J. van Opstal (1969-1971), H. de Meester (1980-1994) en Toon Pauli (1994-2006). De redactie was in handen van het bestuur van het SMF, dat de overkoepelende organisatie werd van de Vlaamse oud-oostfronters.

Het blad gaf een apologetisch beeld van de Vlaamse oostfrontstrijders en het regime dat ze hadden gediend. Het blad weerspiegelde onenigheid over de mate waarin dat kon gebeuren. In 1967 werd voor de eerste maal de uitroeiing van de joden ontkend. In 1972 werd de nationaalsocialistische rassenleer verdedigd. Er kwam reactie in artikels die ervoor pleitten deze onderwerpen te laten rusten om de interne cohesie en de band met een ruimere Vlaamse beweging niet onmogelijk te maken. Rond dezelfde tijd ontwikkelde zich een polemiek over de artikelenreeks van Arthur de Bruyne De Bruyne, Arthur
Arthur de Bruyne (1912-1992) was een Vlaams-nationalistisch geëngageerde kroniekschrijver en historicus van de Vlaamse beweging, die met zijn vele publicaties in belangrijke mate bijdroeg... Lees meer
in ’t Pallieterke 't Pallieterke
’t Pallieterke (1945-…) is een Vlaams-nationalistisch weekblad, dat aanvankelijk uiterst-rechts georiënteerd was en overwegend satirische bijdragen publiceerde, maar dat de afgelopen dece... Lees meer
, waarin de Vlaamse oostfronters in een Vlaamsgezind en christelijk perspectief werden geplaatst met een nadruk op de SS-eedweigeraars van de Rebellenclub Rebellenclub
De Rebellenclub was de benaming van een groep Vlaamse oostfronters in het Vlaamsch Legioen die zich verzette tegen het afleggen van de SS-eed. Lees meer
. Ook het feit dat in Berkenkruis Franstalige artikels verschenen van Waalse oud-Waffen-SS'ers wekte wrevel. Toen in 1979 Berkenkruis zich het blad van alle ‘geüniformeerde wapendragers’ noemde, richtten radicaal SS-gezinde oud-oosfronters Periodiek Contact Periodiek Contact (1980-2004)
Periodiek Contact (1980-2004) was het tijdschrift van Hertog Jan van Brabant, een vereniging van oud-oostfrontstrijders, dat verscheen als gevolg van de afscheuring met het Sint-Maartens... Lees meer
op, maandblad van de zich van het SMF afgescheiden organisatie Hertog Jan van Brabant Hertog Jan van Brabant
Hertog Jan van Brabant (1980-2006) was een Brabantse vereniging van Vlaamse oud-oostfrontstrijders die zich in 1980 van het Sint-Maartensfonds afscheurde. Lees meer
. Deze ontwikkeling hield ook verband met het ontstaan van het Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer
, dat de radicaal-rechtse vleugel van het Vlaams-nationalisme een thuishaven bood.

Toen in 1984 de verzoening tot stand kwam, bleven de twee tijdschriften naast elkaar verschijnen, waarbij Berkenkruis opvallend gematigder was. Sedert 1982 noemde het blad zich weer ‘maandblad van de oud-oostfrontstrijders’. Het SMF-blad besteedde overigens nog weinig aandacht aan actuele politieke vraagstukken en de Vlaamse beweging. Het vertoonde alle kenmerken van een oud-strijdersblad. In 2006 bij de ontbinding van het SMF hield Berkenkruis op te verschijnen. Wel verscheen nog tot 2022 vijf keer per jaar het bescheiden Berkenkruisje, dat eerder al het licht zag als het blad van de SMF-afdeling Waasland-Dendermonde.

Literatuur

— F. Goedbloed, De dilemma's van de georganiseerde Vlaamse oud-oostfrontstrijders: een analyse van het antisemitisme en Vlaams-nationalisme in Berkenkruis en Periodiek Contact, in: BTNG, jg. 22, 1991, nr. 3-4, pp. 395-450.
— Th. Peeters, Het Sint-Maartensfonds. Een Vlaamse hulporganisatie en vereniging van voormalige vrijwilligers in nazi-Duitse (para-)militaire organisaties, UGent, ongepubliceerde masterproef, 2013.

Suggestie doorgeven

1998: Bruno De Wever (pdf)

2023: Bruno De Wever

Inhoudstafel