Stange, Carl

Persoon
Winfried Dolderer (2023, aanvulling), Winfried Dolderer (1998)

De protestantse theoloog Carl Stange (1870-1959) was professor aan de universiteit Göttingen en speelde vanaf 1915 een belangrijke rol in de opbouw van een activistisch propagandakamp voor Vlaamse krijgsgevangenen in Göttingen.

Alternatieve naam
Karel
Geboorte
Hamburg, 7 maart 1870
Overlijden
Göttingen, 5 december 1959
Leestijd: 2 minuten

Carl Stange werd in 1903 professor in de theologie in Königsberg, in 1904 in Greifswald en van 1912 tot 1935 bekleedde hij een leerstoel aan de universiteit van Göttingen Göttingen
In Göttingen, gelegen in de hedendaagse Duitse deelstaat Nedersaksen, bestond tijdens de Eerste Wereldoorlog een activistisch propagandakamp voor krijgsgevangen Vlamingen. Lees meer
. Hier maakte hij in september 1914 als aalmoezenier aan het plaatselijke ziekenhuis kennis met gewonde Franse krijgsgevangenen uit het nabije kamp. In januari 1915 bracht hij hen daar een eerste bezoek en hielp in de volgende maanden een kampbibliotheek opbouwen. Daarbij verschoof zijn aandacht geleidelijk naar de groep Vlaamse gevangenen in Göttingen. Volgens Franz Fromme Fromme, Franz
Franz Fromme (1880-1960) was een Noord-Duitse publicist en bevorderaar van betrekkingen tussen de Vlaamse en Nederduitse beweging. Hij speelde een spraakmakende rol als propagandist van d... Lees meer
was dit te wijten aan een ontmoeting met Godfried Rooms Rooms, Godfried
Godfried Rooms (1893-1968) was vanaf 1915 de kopman van de kern activistische krijgsgevangenen in het kamp van Göttingen en bleef als activistische balling in Duitsland ook in het interbe... Lees meer
van wie Stange ‘tot zijn verbazing’ zou hebben vernomen dat de meeste Belgen in het kamp geen Frans spraken, maar ‘een soort Nederduits’.

Een officiële functie kreeg Stange pas nadat de Duitse autoriteiten begin 1916 hadden besloten Göttingen uit te bouwen tot centraal activistisch propagandakamp (zie: Activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
). In mei 1916 benoemde het ministerie van oorlog hem tot wetenschappelijk adviseur van de commandant, in november 1916 werd hij voorzitter van de nieuw opgerichte Fürsorgeabteilung. Daar boterde het niet al te best tussen hem en zijn belangrijkste medewerkers, Konrad Beyerle Beyerle, Konrad
Konrad Beyerle (1872-1933) was een Duitse jurist die als medewerker van het bezettingsbestuur tijdens de Eerste Wereldoorlog belast was met het onderhouden van contacten tussen Duitse en ... Lees meer
en diens kortstondige opvolger Leo Schwering Schwering, Leo
De katholieke politicus Leo Schwering (1883-1971) was vanaf begin 1915 als publicist, vanaf 1917 in functies in Göttingen en Brussel betrokken bij de Flamenpolitik waar hij met name katho... Lees meer
.

Op 30 mei 1917 hield Stange in Berlijn voor de Deutsch-Flämische Gesellschaft Deutsch-Flämische Gesellschaft
De Deutsch-Flämische Gesellschaft Was een propagandaorganisatie voor de Duitse Flamenpolitik in de Eerste Wereldoorlog die actief was tussen 1917 en 1922. Lees meer
een spreekbeurt over de actie voor de krijgsgevangenen. Vanaf augustus 1917 vertaalde hij artikels uit activistische kranten die de Deutsch-Flämische Gesellschaft in de Duitse pers poogde te verspreiden. Na de capitulatie spande Stange zich nog een tijdlang in om de Vlaams-Duitse contacten uit de oorlogstijd te bestendigen. In november 1918 was hij betrokken bij het onthaal in Göttingen van studenten van de Gentse universiteit. Eind 1918 ijverde hij voor de stichting van een Nederlands instituut in Göttingen. Het instituut zou naast een lectoraat voor Nederlandse Taal- en Letterkunde ook de economische betrekkingen tussen Duitsland en Vlaanderen moeten bevorderen én het kon werk verschaffen aan uitgeweken activisten. Uiteindelijk kwam slechts een lectoraat Nederlandse Taal- en Letterkunde tot stand.

Werken

Das Gefangenenlager in Göttingen, 1915.

Literatuur

– W. Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt, 1989, (Kasseler Forschungen zur Zeitgeschichte, nr. 7).
– J. Müller, Die importierte Nation. Deutschland und die Entstehung des flämischen Nationalismus, 2021.

Suggestie doorgeven

1975: Janine Beyers-Bell (pdf)

1998: Winfried Dolderer

2023: Winfried Dolderer

Databanken

Inhoudstafel