Vermeersch, Arthur

Opleiding

De notariszoon Arthur Marie Théodore Vermeersch werd op 26 augustus 1858 geboren in het Oost-Vlaamse Ertvelde. Zijn vader Théodore (1810-1873) was er burgemeester en Oost-Vlaams provincieraadslid. Vermeersch studeerde achtereenvolgens aan het bisschoppelijke Heilig Maagdcollege in Dendermonde (1869-1873) en het Luikse Saint-Servaiscollege van de Sociëteit van Jezus (1873-1875). Daarna vatte hij rechtenstudies aan, eerst aan het Collège Notre-Dame de la Paix in Namen en vervolgens aan de Leuvense universiteit, waar hij met de grootste onderscheiding de graad van doctor in de rechten en in de politieke en administratieve wetenschappen behaalde.

Op 26 september 1879 startte hij in Drongen zijn noviciaat in de orde van de Jezuïeten. Na zijn filosofiestudies was Vermeersch twee jaar leerkracht in het jezuïetencollege van Namen. Daarna studeerde hij theologie in Rome en behaalde er een doctoraat in het kerkelijk recht. Op 26 juli 1889 werd hij priester gewijd. Na zijn opleiding was hij enkele jaren (1891-1893) socius of assistent van de novicenmeester in Drongen. In die jaren doorliep Vermeersch eveneens zijn tertiaat. In 1893 benoemden zijn oversten hem als professor aan het Leuvense Collegium Maximum (1839), het studiehuis van de Belgische Jezuïetenprovincie in de studentenstad. Op 3 februari 1896 legde hij zijn plechtige professie af.

Docent, auteur, adviseur

Vermeersch doceerde in Leuven onder meer de cursussen kerkelijk recht en moraaltheologie. Zijn reputatie als auteur en spreker namen overhand toe en hij zetelde in verschillende invloedrijke studiekringen zoals de Société d’Economie Politique (1855) en de Société Belge d’Economie Sociale (1881). Vermeersch was ook een vertrouwensman van de latere aartsbisschop en kardinaal Désiré Mercier Mercier, Désiré
Désiré Mercier (1851-1926) was van 1906 tot 1926 de kardinaal-aartsbisschop van het aarts­bisdom Mechelen. Hij was een vurig propagandist van het Belgisch patriottisme en leefde tijdens ... Lees meer (1851-1926). Zijn syllabus Quaestiones de Justitia: ad usum hodiernum scholastice disputatae (1901, meerdere edities) biedt moraalfilosofische en -theologische analyses van tal van actuele maatschappelijke problemen, dit alles vanuit een neothomistisch perspectief. Zijn Manuel Social: la Législation et les Oeuvres en Belgique (1900, meerdere edities) geeft een uitermate grondig overzicht van de sociale voorzieningen en wetgeving in België. Dit standaardwerk van Vermeersch en zijn medebroeder Albert Müller (1880-1951) oefende een grote invloed uit op het sociaal beleid en de (katholieke) maatschappelijke werken.

In 1911 volgde de Guide social de Belgique en startte hij de reeks Bibliothèque de la société d’Etudes Morales et Juridiques. Hij publiceerde over uiteenlopende religieuze en kerkelijke onderwerpen maar mengde zich ook in tal van maatschappelijke debatten, bijvoorbeeld over lonen en arbeidsomstandigheden, de overname van Congo door de Belgische Staat, de hervorming van het Belgische belastingstelsel, geboortebeperking, politieke en religieuze tolerantie en de vrijheid van vereniging. In 1904 publiceerde hij onder de schuilnaam J. Boudewyns de brochure La Question Flamande: les droits des Belges et la contrainte indirecte / Het Vlaamsch in het onderwijs: vrijheid of dwang. Daarin kantte hij zich tegen het wetsvoorstel- Edward Coremans Coremans, Edward (1835-1910)
Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vl... Lees meer (1901) ter vernederlandsing van het vrij middelbaar onderwijs. Hij beschouwde dat als een gevaar voor de grondwettelijk verankerde vrijheid van het onderwijs en voor de eenheid van de katholieke partij.

In 1913 ondernam Vermeersch een lange studiereis in Afrika, een ervaring waarover hij uitvoerig publiceerde. Tijdens de oorlog leidde hij tal van priesterretraites, maar begin 1915 reisde hij ook naar Rome om daar deel te nemen aan de verkiezing van een nieuwe generaal-overste van zijn orde. Vermeersch schreef ook een grondige samenvatting en commentaar van de nieuwe Codex Iuris Canonici (1917). Begin augustus 1918 werd hij op expliciet verzoek van paus Benedictus XV (1854-1922) aangesteld als docent moraaltheologie aan de Gregoriaanse universiteit in opvolging van Gennaro Bucceroni (1841-1918). Vermeersch kon wel pas op 23 oktober afreizen naar Rome. Hij was er lid van het permanent comité van de Internationale Eucharistische Congressen, consultor in verschillende Romeinse congregaties en van de Pauselijke Commissie ter Verklaring van het Kerkelijk Recht.

Vermeersch bleef evenwel in nauw contact met België. Hij zetelde bijvoorbeeld in de door Mercier opgerichte Union Internationale d’Etudes Sociales en was nauw betrokken bij de redactie van haar invloedrijke Code Social: Esquisse d'une synthèse sociale catholique (1927). De katholieke universiteiten van Leuven en Milaan en de Pazmani Universiteit in Budapest verleenden hem een eredoctoraat. In België werd hij burgerlijk onderscheiden als Officier in de Leopoldsorde en Commandeur in de Kroonorde. In 1934 keerde Vermeersch vanuit Rome terug naar België. Hij verbleef in het filosofisch college van de orde in Egenhoven, waar hij overleed op 12 juli 1936.