Vanlangenhaeke, Jan-Baptist

Persoon
Frans-Jos Verdoodt (2023, ongewijzigd), Frans-Jos Verdoodt (1998)

Advocaat Jan-Baptist Vanlangenhaeke (1850-1908) speelde met zijn Vlaamsgezinde en sociale acties een belangrijke rol in de daensistische beweging. Uiteindelijk stapte hij over naar de katholieke partij.

Volledige voornaam
Joannes Baptiste
Alternatieve naam
Jan Baptist Van Langenhaeke
Geboorte
Appelterre-Eichem, 26 november 1850
Overlijden
Appelterre-Eichem, 7 mei 1908
Leestijd: 3 minuten

Werd geboren in een welgesteld gezin dat landerijen verpachtte en een landbouwbedrijf uitbaatte. Na de basischool in het aangrenzende Aspelare, volgde Vanlangenhaeke algemeen vormend onderwijs: van 1862 tot 1865 in een private instelling in Ninove en vervolgens tot 1872 aan het jezuïetencollege in Aalst. Daarna studeerde hij aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij lid werd van Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer
en in 1877 promoveerde tot doctor in de rechten.

Vanlangenhaeke vestigde zich als advocaat in zijn geboortedorp, maar hij pleitte zelden; hij was herenboer. In 1891 werd hij lid van het Aalsterse katholiek-Vlaamsgezinde Het Vlaamsche Taalgild, waar hij in contact kwam met Pieter Daens Daens, Pieter
Drukker Pieter Daens (1842-1918) was als broer van Adolf Daens nauw betrokken bij de daensistische beweging. Als kamerlid steunde hij de vernederlandsing van de Gentse universiteit. ... Lees meer
. Als ondervoorzitter van die vereniging pleitte hij er in 1892 voor om "de Vlaamse taalstrijd (te) ontwikkelen onder opzicht der sociale kwestie".

Van 1878 verstrekte Vanlangenhaeke op vrijwillige basis onderwijs aan onbemiddelde jongeren, waaronder de latere belangrijke daensistische militanten Aloïs de Backer De Backer, Aloïs
Notaris Aloïs de Backer (1858-1904) speelde een prominente rol in de daensistische beweging. Hij was volksvertegenwoordiger voor de Christene Volkspartij. Lees meer
, Michel de Pelsmaeker De Pelsmaeker, Prosper
Jurist Michel de Pelsmaeker (1867-1946) was hoogleraar aan de Universiteit Gent. Voordien had hij als Vlaamsgezinde een prominente rol gespeeld in de daensistische beweging. Lees meer
, V. Soens en F. Sterck. Samen met anderen voerden deze 'leerlingen' in 1891 de kiescampagne die Vanlangenhaeke als onafhankelijk-katholieke verkozene in de Oost-Vlaamse provincieraad bracht (tot 1895).

Vanaf 6 september 1891 publiceerde deze politiek betrokken groep in het katholiek, sociaal-progressieve weekblad Klokke Roeland Klokke Roeland
Klokke Roeland (1891-1914) was een christendemocratisch weekblad uit de Denderstreek. Lees meer
, gefinancieerd door Vanlangenhaeke die eveneens redacteur was tot 1895.

In april 1893 was Vanlangenhaeke actief bij de stichting van de daensistische Christene Volkspartij Christene Volkspartij
De Christene Volkspartij (1893-1919) was de eerste daensistische politieke partij. Lees meer
. Hij ondertekende enkele maanden later ook het eerste programma-vlugschrift van de partij. Intussen had hij echter reeds zijn strijdbaarheid en zijn politieke ambities afgezwakt. Die gewijzigde houding was het gevolg van moeilijkheden in zijn privé-leven en van zijn toezegging (aan de bisschop van Gent) om het radicalisme van de zogenaamde 'roelanders' af te remmen. In mei 1893 bood hij geen steun aan de radicale Hector Plancquaert Plancquaert, Hector
Hector Plancquaert (1863-1953) was via zijn weekblad Het Recht een spilfiguur binnen de daensistische beweging. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij als radicale flamingant betrokken bi... Lees meer
, die in Waarschoot een dissidente lijst tegen de katholieken aanvoerde en die daarbij kon rekenen op de hulp van de actiefste roelanders.

In september 1894 zag Vanlangenhaeke af van een plaats op de lijst waarmee de daensisten in het arrondissement Aalst in oktober zouden deelnemen aan de parlementsverkiezingen. Maar toen bleek dat Plancquaert zijn plaats zou innemen, trok hij zijn besluit in. Omdat zijn kandidatuur door de daensisten niet meer werd aanvaard, trachtte hij vruchteloos een eigen lijst in de dienen. Einde oktober 1894 slaagde hij er wel in met een autonome lijst naar voren te treden naar aanleiding van de provincieraadsverkiezingen. Zijn optreden kende echter slechts een matig succes en op 8 oktober verliet hij Klokke Roeland, na conflicten tussen de radicale en de gematigde daensisten in de redactie. De Christene Volkspartij had hij reeds verlaten op 5 oktober 1894.

Nadat op 2 april 1905 via de kansels van de kerken de Romeinse veroordeling van de daensistische priesters Adolf Daens Daens, Adolf
Priester Adolf Daens (1839-1907) was de grondlegger en het boegbeeld van de daensistische beweging en van de Christene Volkspartij. Lees meer
en Florimond-Alphonse Fonteyne Fonteyne, Florimond-Alphonse
De West-Vlaamse priester Florimond-Alphonse Fonteyne (1856-1923), die vanwege zijn politieke bedrijvigheid door de kerkelijke overheid uit die functie werd geschorst, speelde op diverse p... Lees meer
was afgekondigd, werd Vanlangenhaeke op eigen initiatief ontvangen door de Gentse bisschop, Antoine Stillemans Stillemans, Antoine
Geestelijke Antoine Stillemans (1832-1916) voerde als superior van het Klein Seminarie van Sint-Niklaas een Vlaamsgezind beleid. Na zijn benoeming als bisschop van Gent kwam hij in confli... Lees meer
. Daar stelde hij dat er definitief afstand diende genomen te worden van de gebroeders Daens en van Plancquaert. De daensistische pionier Petrus van Schuylenbergh Van Schuylenbergh, Pieter
Petrus van Schuylenbergh (1872-1963) was als drukker en uitgever betrokken bij de daensistische beweging. Na de Tweede Wereldoorlog was hij volksvertegenwoordiger voor de CVP. Ook was hij... Lees meer
, die Vanlangenhaeke had vergezeld tijdens het onderhoud bij de bisschop van Gent, stapte enkele dagen later over naar de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
. Hij nam Klokke Roeland mee naar het andere kamp.

Vanlangenhaeke's sociaal-Vlaamsgezinde actie was belangrijk voor de wordingsgeschiedenis van de Daensistische Beweging Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer
. Daarenboven vertegenwoordigt Vanlangenhaeke de belangrijke (en gemeenschappelijke) liberale wortel van de Daensistische Beweging en de V.B. in de geografische vierhoek Aalst-Brussel-Dendermonde-Ninove.

Literatuur

– F.-J. Verdoodt, 'Vanlangenhaeke, Joannes Baptiste', in NBW, IX, 1981.
– F. van Campenhout, LDB, 1993.

Suggestie doorgeven

1998: Frans-Jos Verdoodt

2023: Frans-Jos Verdoodt

Inhoudstafel