Van Caeneghem, Kamiel

Persoon
Lode Wils (2023, aanvulling), Lode Wils (1998)

Kamiel van Caeneghem (1860-1944) was een katholieke en Vlaamsgezinde onderwijzer. Hij was één van de oprichters van het folkloristische maandblad Volk en Taal en lag mee aan de basis van de Vlaamsche Katholieke Landsbond.

Geboorte
Huise, 30 december 1860
Overlijden
Buggenhout, 14 september 1944
Leestijd: 3 minuten

Kamiel van Caeneghem brak bij het uitbreken van de schoolstrijd in 1879 zijn studie aan de Vlaamsgezinde Bisschoppelijke Normaalschool van Sint-Niklaas af, om als ongediplomeerd onderwijzer les te geven in een vrije jongensschool in Eine bij Oudenaarde. Na de val van de liberale regering en onder de nieuwe schoolwet van september 1884 werd Van Caeneghem er op 15 november 1884 benoemd tot hulponderwijzer in de gemeenteschool, waarmee de vrije school versmolt.

In 1885 haalde hij zijn onderwijzersdiploma voor een Centrale Examencommissie. Nadat hem het lidmaatschap van de kantonnale afdeling van de Algemeene Belgische Onderwijzersbond geweigerd was, stichtte hij in 1887 de kring God en Recht als katholieke onderwijzersgilde van het Oudenaardse. Deze syndicale actie onder de katholieke onderwijzers zette hij voort door het stimuleren van de oprichting van regionale verenigingen en provinciale verbonden. Zelf was hij stichter en voorzitter van het Oostvlaamsch Verbond van Christene Onderwijzers (1893) en vanaf Allerheiligen 1893 uitgever van het halfmaandelijkse strijdblad Christene School, ‘Tolk der christene onderwijzers van Vlaamsch-België’. In 1894 richtte hij het nationaal Christen Onderwijzersverbond (COV) op, dat nu nog bestaat.

Met zijn collega's gaf hij vanaf 1888 een maandblad voor folklore uit, Volk en Taal Volk en Taal
Volk en Taal was een volkskundig tijdschrift voor de streek Ronse-Waregem (1888-1895) dat werd uitgegeven door een groep onderwijzers die zich de Zantersgilde van Zuid-Vlaanderen noemde.... Lees meer
, en stichtte hij in 1889 de Katholieke Vlaamsche Bond van Oudenaarde als flamingantische Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
strijdorganisatie. Van daaruit streefde hij naar de vorming van een federatie van katholieke Vlaamse strijdorganisaties. Dit leidde in april 1891 tot de stichting van de Vlaamsche Katholieke Landsbond Vlaamsche Katholieke Landsbond
Lees meer
, waarvan Van Caeneghem als secretaris de drijvende kracht was en die hij tot een georganiseerde samenwerking trachtte te brengen met de Belgische Boerenbond Belgische Boerenbond
De Boerenbond is een beroepsorganisatie van en voor landbouwers die tot ver in de 20ste eeuw sterke banden had met de Kerk en de katholieke partij, zich van meet af sterk engageerde in de... Lees meer
en met de Belgische Volksbond Belgische Volksbond
Lees meer
.

Wellicht meer dan wie ook bewerkte Van Caeneghem de verstrengeling van de Vlaamse beweging – die voor hem essentieel godsdienstig was – met de beginnende christen-democratie, en maakte hij daardoor hun beider doorbraak na de Eerste Wereldoorlog mogelijk. Maar zijn Vlaamsche Katholieke Landsbond verloor veel van zijn kracht door de scheuring die een gevolg was van de uitstoting van de daensisten Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer
uit de katholieke zuil. Wel was Van Caeneghem nog de bezieler van de Boerenkrijg Boerenkrijg
De Boerenkrijg is de benaming van een opstand in het najaar van 1798 tegen het Franse regime. Lees meer
-herdenking van 1898. In februari 1900 werd hij benoemd tot kantonnaal schoolinspecteur voor het lager onderwijs en als rijksambtenaar verloor hij zijn politieke bewegingsvrijheid. In 1917 werd Van Caeneghem door het activistisch Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
bestuur tot hoofdinspecteur in Gent benoemd. Na de oorlog werd hij daarom voortijdig gepensioneerd.

Werken

– Artikelen in Volk en Taal (1888-1895); Christene School (1893-1993);

Onze Boeren Verheerlijkt. Gedenkboek der Eeuwfeesten van den Boerenkrijg (1798-1898), 1903.

Literatuur

– L. Wils, De oorsprong van de Kristen-Demokratie. Het aandeel van de Vlaams-demokratische stroming, 1963.
– L. Wils, Het Daensisme. De opstand van het Zuidvlaamse platteland, 1969.
– F. Simon, Caeneghem, Camillus van, in: NBW, dl. IX, 1981.
– L. Wils, Kamiel van Caeneghem (1860-1944), een van de grondleggers van een flamingantische volksbeweging, in: L. Wils, Op zoek naar een natie, 2020, pp. 131-140.

Suggestie doorgeven

1973: Annita Menschaert (pdf)

1998: Lode Wils (pdf)

2023: Lode Wils

Databanken

Inhoudstafel