Schröder, Rudolf

Persoon
Jan Ceuppens (2023, aanvulling), Reginald De Schryver (1998)

Rudolf Alexander Schröder (1878-1962) begon zijn activiteit als vertaler en bemiddelaar van Vlaamse literatuur als censor tijdens de Eerste Wereldoorlog en zou voor dat pionierswerk ook veel later in zijn carrière steeds weer lof oogsten.

Volledige voornaam
Rudolf Alexander
Geboorte
Bremen, 26 januari 1878
Overlijden
Bad Wiessee, 22 augustus 1962
Leestijd: 3 minuten

Rudolf Alexander Schröder was een Duits dichter, vertaler van (vooral) klassieke literatuur (Vergilius, Horatius, Cicero) en interieurarchitect. Van zijn aanvankelijk nationalistische ideologie, die hem tijdens de Eerste Wereldoorlog soms tot militante stellingnames bewoog, nam hij onder het naziregime afstand. Hij vond nieuwe inspiratie in de christelijke religie, werd lid van de oppositionele Bekennende Kirche en ging religieuze lyriek en kerkliederen schrijven.

Voor de Vlaamse beweging was Schröder vooral van belang als vertaler Vertaling
De Vlaamse beweging onderhield in de lange 19de eeuw een complexe relatie tot vertaling door overheidsinstanties. Terwijl vertalingen bijdroegen tot het voortbestaan en de ontwikkeling va... Lees meer
en pleitbezorger van de Vlaamse literatuur. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleef hij in Brussel als censor en maakte toen, onder meer op aangeven van uitgever Anton Kippenberg Kippenberg, Anton
Anton Kippenberg (1874-1950) was een Duitse uitgever en vertaler. Tussen 1905 en 1950 was hij directeur van de invloedrijke Insel-uitgeverij, waar hij talrijke vertalingen van Vlaamse li... Lees meer
, kennis met de Vlaamse literatuur. Dit leidde tot vertalingen van werken van Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer
(Gedichte, 1917), Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer
(Die Ernte, 1917) en Herman Teirlinck Teirlinck, Herman
Lees meer
(Johann Doxa, 1917). Die vertalingen verschenen allemaal als zelfstandige uitgaven in de Flämische Reihe bij Kippenbergs uitgeverij Insel. Verder publiceerde hij in die periode vertalingen van Vlaamse volksliederen in het tijdschrift Der Belfried Der Belfried
Der Belfried was vanaf 1916 een cultureel getint propaganda-tijdschrift voor de Flamenpolitik. Lees meer
.

Schröder was tijdens de Eerste Wereldoorlog ook begonnen aan een vertaling van Felix Timmermans' Pallieter (1916), maar kon die niet voltooien omdat hij niet uit de voeten kon met het Kempense register van de auteur. Het West-Vlaams van Gezelle had hij eerder nochtans wel als erg vertrouwd bestempeld en vergeleken met de klassieke Latijnse literatuur die hij vertaald had. Na de oorlog zette Schröder zijn activiteiten als vertaler van Vlaamse literatuur voort. In de jaren dertig publiceerde hij onder meer vertalingen van Karel van de Woestijne Van de Woestijne, Karel
Karel van de Woestijne (1878-1929) was een Gentse dichter, prozaïst, criticus en journalist. Hij engageerde zich als gematigd flamingant binnen de Vlaamse beweging en was tijdens de Eerst... Lees meer
(een keuze uit zijn lyriek en Der Bauer stirbt. Ein Spiel von den fünf Sinnen, 1933-1934).

In het Festschrift dat hem bij zijn zestigste verjaardag werd aangeboden, loofden Stijn Streuvels, Toussaint van Boelaere Toussaint, Fernand Victor
Lees meer
en August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer
vooral zijn Gezelle-vertalingen. Vermeylen stelde dat ‘Rudolf A. Schröder (…) aan Vlaanderen diensten bewezen (had), waarvoor wij hem niet dankbaar genoeg kunnen zijn’. Ook Timmermans schreef in dat vriendenboek een korte hulde. Toen Schröder in 1962 de belangrijkste Duitse prijs voor literaire vertaling, de Johann-Heinrich-Voß-Preis ontving, loofde de jury nog expliciet zijn vertalingen van Vlaamse auteurs, waarmee hij de tot dan toe vrijwel onbekende Vlaamse literatuur voor het Duitse publiek toegankelijk had gemaakt.

Literatuur

Werke und Tage. Festschrift für Rudolf Alexander Schröder zum 60. Geburtstage am 26. Januar 1938, 1938.
– K. Heeroma, Rudolf A. Schröder und die niederländische Dichtung, in: Eckart-Jahrbuch, 1962- 1963.
– M.S.G.K. van Nierop, R.A. Schröder, in: Moderne Encyclopedie der Wereldliteratuur, jg. 8, 1983, pp. 307-308.
– K.W. Hooper, Rudolf Alexander Schröder: Nationalist Poetry and Flemish Literature, in R. Rumold, Rainer & O.K. Werckmeister, The Ideological Crisis of Expressionism. The Literary and Artistic German War Colony in Belgium 1914-1918, 1990. pp. 75-95.
R.A. Schröder, in: Kindlers neues Literatur Lexikon, 1991, nr. 15, pp. 21-23.
– G. Durnez, ‘Mijn beste hulde’. Rudolf A. Schröder, Vlaanderen en Felix Timmermans, in Jaarboek van het Felix Timmermans-genootschap 2003, pp. 83-104.
– H.A. Koch, Rudolf Alexander Schröder (1878-1962), 2013.
– G. Eschenbach (red.), Rudolf Alexander Schröder im Dritten Reich, 2015.

Suggestie doorgeven

1998: Reginald De Schryver

2023: Jan Ceuppens

Databanken

Inhoudstafel