Merckx, Jan

Jan Merckx groeide op in Duffel en volgde de humaniora aan het Sint-Romboutscollege te Mechelen. In de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer studeerde Merckx korte tijd in Berlijn. Na de oorlog was hij tolk bij het Amerikaanse leger, daarna boekhouder. Later volgde hij managementcursussen aan de Katholieke Universiteit Leuven. In 1946 werd hij aangeworven door De Nieuwe Gids De Nieuwe Gids
De Nieuwe Gids was een katholieke krant (voor de middengroepen), die verscheen van 1947 tot 1995. Lees meer , waar hij opklom tot parlementair redacteur.

Van Het Handelsblad naar De Standaard

In 1951 stapte hij over naar Het Handelsblad van Antwerpen Het Handelsblad (van Antwerpen)
Lees meer , waar hij hoofdredacteur werd en kort daarna directeur. Ondanks zijn succesvolle initiatieven tot redactionele vernieuwing en goed financieel beheer ging het met Het Handelsblad bergaf. Dat leidde tot een overname door de krantengroep De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer in 1957. Merckx bleef directeur van Het Handelsblad, maar trad ook toe tot de leiding van de Standaardgroep en werd de rechterarm van directeur-generaal Albert de Smaele De Smaele, Albert
Albert de Smaele (1921-2009), schoonzoon van wijlen Gustaaf Sap, kwam in 1947 aan het hoofd te staan van de NV De Standaard. Onder zijn leiding, tot in 1976, groeide de Standaardgroep uit... Lees meer (zie Pers Pers
Van bij het ontstaan van de Vlaamse beweging vervulde de Nederlandstalige pers een belangrijke rol als spreekbuis. De veelheid aan Vlaamse kranten en (week)bladen die in de 19de en 20ste ... Lees meer ).

Op zijn verzoek zocht Merckx contact met de directie van het noodlijdende Het Nieuws van den Dag Het Nieuws van den Dag
Lees meer om te spreken over samenwerking met De Standaard. Ook met De Gentenaar De Gentenaar
De Gentenaar is een Gentse katholieke krant die in 1879 werd opgericht door de priester Julien Verschueren. In de loop der jaren veranderde de krant enkele keren van eigenaar en fuseerde ... Lees meer en De Landwacht probeerde Merckx met de steun van De Smaele tot een overname-akkoord te komen, wat uiteindelijk ook gebeurde.

De Standaardgroep

In de Standaardgroep kreeg Merckx een speciale rol. Hij was nauw betrokken bij de commerciële strategie en bij de inhoudelijke invulling van de redactie. Als directeur van Het Handelsblad was hij aanwezig op de veertiendaagse redactielunches, terwijl Georges Vanhoucke, directeur van De Gentenaar-De Landwacht daarvoor niet werd uitgenodigd.

Redactieleden beschreven Merckx als het commerciële brein van de groep en iemand met goede ideeën over politiek en economie Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer . Hij was een drijvende kracht achter verkoopacties en reclameovereenkomsten die het bedrijf deden groeien. Samen met Piet Antierens voerde hij de commerciële leiding. Volgens Manu Ruys Ruys, Manu
Manu Ruys (1924-2017) was een Vlaamsgezind journalist en publicist, die van 1975 tot 1989 als politiek hoofdredacteur van De Standaard fungeerde. Ruys gold als een invloedrijk commentator... Lees meer bemoeide hij zich echter niet met redactionele keuzes. Daarnaast was Merckx de bezieler van de Zondagmorgen, een weekblad dat eind oktober 1960 werd gelanceerd en dat na een jaar een oplage van 5.000 zou halen.

Tegelijk vaardigde Merckx in de herfst van 1963 op de redactie de ‘Tien geboden voor een journalist’ uit. De richtlijnen droegen bij tot de ontwikkeling van de eigen ‘huisstijl’ van De Standaard, zowel op inhoudelijk als op vormelijk vlak. Gebod acht, negen en tien luidden als volgt: ‘Verwar geen commentaar met informatie; Bevecht krachtdadig misstand en gebreken: En kies partij, maar laat ook contra spreken.’

Perexma en VTM

Bij het faillissement van De Standaard in 1976 en de stichting van de Vlaamse Uitgeversmaatschappij (VUM), waar hij nog een paar jaar als adviseur aanbleef, verlegde hij zijn bedrijvigheid naar de sector van de populaire weekbladen. Hij bouwde zijn eigen uitgeverij van omroepbladen NV Perexma (Pers-Exploitatie-Maatschappij) uit tot een zeer winstgevende onderneming, met onder meer TeVe-Blad en TV Express. Als overtuigde flamingant schreef hij sinds het overlijden van zijn vriend Bruno de Winter De Winter, Bruno
Lees meer in 1955 ook jarenlang anoniem het wekelijkse hoofdartikel in ’t Pallieterke 't Pallieterke
’t Pallieterke (1945-…) is een Vlaams-nationalistisch weekblad, dat aanvankelijk uiterst-rechts georiënteerd was en overwegend satirische bijdragen publiceerde, maar dat de afgelopen dece... Lees meer .

Vanaf 1979 leidde Merckx het reclame-vennootschap Asmedia. Hij was actief in verschillende persverenigingen en sinds 1982 onder meer voorzitter van de raad van bestuur van de Nationale Federatie der Informatieweekbladen.

In 1987 werd hij de grote promotor van de Vlaamse Televisie Maatschappij (VTM) (zie Televisie Televisie
Als geen ander massamedium heeft de televisie bijgedragen aan de vorming van de Vlaamse ‘verbeelde gemeenschap’. Terwijl de staatshervormingen zich voltrokken, werd de Vlaamse natie dagel... Lees meer ). Hij wilde naar eigen zeggen beletten dat die ‘zonder en tegen de pers’ zou worden opgericht. Hij werd de eerste voorzitter van de VTM en bleef dat tot zijn dood in Knokke op 8 augustus 1992. In de woorden van Gaston Durnez Durnez, Gaston
Lees meer was hij 'voor de buitenwereld (…) een menselijke bulldozer die de wereld voor zich uit duwde’, en iemand die zijn nieuwsgierigheid en belezenheid koppelde aan een ‘enorme werkkracht’.