De Phalanx

Organisatie
Ulrike Burki (2023, herwerking), Bart Crombez (1998)

De Phalanx was een Brusselse uitgeverij en boekhandel die aan het einde van de jaren 1930 werd opgericht door Julien Bernaerts en Hildegard Guembel. Tijdens de bezetting bekende De Phalanx zich openlijk tot de collaboratie.

Alternatieve naam
Uitgeverij De Phalanx
Oprichting
1934
Stopzetting
1944
Leestijd: 2 minuten

In 1934 richtten Julien Bernaerts, journalist bij Matin d'Anvers, en zijn echtgenote, de Duitse Hildegard Guembel, een boekhandel annex uitgeverij op in Brussel. Aanvankelijk legde De Phalanx zich vooral toe op Franstalige toneelstukken en prozateksten die onder de naam Editions de La Phalange verschenen. Vanaf 1937 begonnen Bernaerts en Guembel ook Duitse literatuur te verspreiden onder de imprint De Phalanx. Hierbij zouden ze financiële steun ontvangen hebben van het Duitse Propagandaministerium. Vanaf 1938 werd ook Nederlandstalige literatuur in het fonds opgenomen onder de dubbele imprint Bernaerts en De Phalanx. Onder de eerste Nederlandstalige uitgaven vinden we werk terug van de latere DeVlag Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
-medewerker Fred Germonprez Germonprez, Fred
Fred Germonprez (1914-2001) was een Vlaamse journalist en auteur die bekendheid verwierf met zijn sociaal geëngageerde en historische romans. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij actief... Lees meer
(Kinderen van de zee, 1938) en van de “Dietse nationaalsolidarist” Wies Moens Moens, Wies
Lees meer
(De dooden leven, 1938).

In mei 1940 werd Bernaerts vanwege zijn activiteiten als uitgever gearresteerd en naar Zuid-Frankrijk gevoerd ( Spooktreinen Spooktreinen
Het begrip Spooktreinen verwijst naar de wegvoering van 2000 tot 3000 verdachten door de Belgische staatsveiligheid in mei 1940. De verdachten, waaronder een aantal prominente Vlaams-nat... Lees meer
). Gedurende de bezetting bleef De Phalanx werk van Duitse auteurs en collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
gezinde Vlamingen uitgeven en verkopen. Er verscheen ook meer openlijk propagandamateriaal en in het Franstalige fonds verscheen in 1941 een heruitgave van het antisemitische werk Synthèse de l'antisémitisme van Edmond Picard Picard, Edmond
Edmond Picard (1836-1924) was een belangrijk jurist en publicist. Hij publiceerde over de Belgische wetgeving en kunst, maar ook over wat hij zag als de Belgische ziel. Lees meer
. Na de echtscheiding tussen Guembel en Bernaerts in 1942, zette Guembel de boekhandel van De Phalanx verder, terwijl Bernaerts het beheer over de uitgeverij kreeg. In 1943 werd Bernaerts directeur van de grotere SS-uitgeverij De Burcht De Burcht
De Burcht was een Vlaamse SS-uitgeverij die ressorteerde onder de Germaanse Werkgemeenschap Vlaanderen en onder de leiding stond van Julien Bernaerts. Lees meer
, een functie die hij nog enkele jaren combineerde met zijn leiderschap bij De Phalanx.

Na de oorlog vluchtte Bernaerts naar Duitsland en daarna werd hij door de Oorlogsraad veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. Bovenop die gevangenisstraf werd Bernaerts het recht ontnomen om in de toekomst nog actief te zijn in het boekbedrijf Boekbedrijf
In de 19de eeuw kwam het Vlaamse boekbedrijf moeizaam van de grond. Pas na de Eerste Wereldoorlog ontstonden in Vlaanderen de bestaansvoorwaarden voor een moderne cultuurindustrie. Tot d... Lees meer
. Met het wegvallen van Bernaerts sloot ook uitgeverij De Phalanx definitief de deuren.

Literatuur

– M.B. Fincoeur, Julien Bernaerts, uitgever. De Burcht, Deutscher Verlag – Die Osterlingen, De Phalanx en La Phalange, in: H. Renders, L. Kuitert en E. Bruinsma (red.), Inktpatronen. De Tweede Wereldoorlog en het boekbedrijf in Nederland en Vlaanderen, 2006, pp. 236-250.
– H. Renders, L. Kuitert en E. Bruinsma (red.), Inktpatronen: de Tweede Wereldoorlog en het boekbedrijf in Nederland en Vlaanderen, 2006.
– L. Simons, Het boek in Vlaanderen sinds 1800. Een cultuurgeschiedenis, 2013.

Suggestie doorgeven

1998: Bart Crombez

2023: Ulrike Burki

Inhoudstafel