Croonenberghs, Mathieu

Mathieu Croonenberghs was de zoon van advocaat Joseph Croonenberghs (1856-1937), die op lokaal vlak in Maaseik en op provinciaal niveau in Limburg namens de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer ook politiek actief was.

Student in Leuven

Tijdens zijn Leuvense studietijd was Croonenberghs van 1923 tot 1925 gouwvoorzitter voor Limburg van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS). In 1924-1925 was hij in Leuven een van de protagonisten van de flamingantische studentenrevolte, waarbij werd opgeroepen om de kerkomhalingen ten behoeve van de katholieke universiteit te boycotten. In tegenstelling tot een aantal andere gangmakers van het protest werd hij echter niet weggestuurd. In het escalerende conflict tussen de Vlaams-nationalistische scholieren en studenten en het episcopaat werd door bisschop Rutten de leiding van het Limburgse AKVS na de Leuvense rebellie onttrokken aan het bestuur onder het voorzitterschap van Croonenberghs. De leiding werd overgedragen aan gezagsgetrouwe priesters in opleiding van het Luikse grootseminarie.

Tijdens het academiejaar 1925-1926 – toen de kopstukken van de flamingantische protestbeweging de universiteit hadden moeten verlaten – was Croonenberghs in Leuven ondervoorzitter van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV) en voorzitter van de Limburgse Gilde, die de regionale studentenclubs uit deze provincie overkoepelde. Het KVHV-bestuur vroeg amnestie voor de gestraften, maar kreeg nul op het rekest.

Het Vlaams-nationalisme in Limburg

Nadat hij in 1926 aan de Leuvense universiteit het doctoraat in de rechten had behaald, vestigde Croonenberghs zich als advocaat in zijn geboortestad Maaseik en zette hij er tegelijk zijn Vlaams-nationalistische bedrijvigheid verder.

Aanhoudende tegenstellingen tussen katholieke flaminganten en radicale nationalisten leidden ertoe dat de Vlaams-nationalistische (bestuurs)leden de in 1919 opgerichte Katholieke Vlaamsche Bond van Limburg Katholieke Vlaamsche Bond van Limburg
Lees meer eerst deden splijten en in 1929 uiteindelijk de rug toekeerden. Dat jaar richtten Croonenberghs en zijn medestanders de Katholieke Vlaamse Volkspartij van Limburg Katholieke Vlaamsche Volkspartij van Limburg
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij Limburg (KVVL) (1929-1936) werd door katholieke Vlaams-nationalisten in 1929 opgericht, haalde meteen parlementszetels en ging na de parlementsverkiezi... Lees meer (KVVL) op. Nadat hij bij de parlementsverkiezingen van 1929 vanop een onverkiesbare derde plaats in het arrondissement Tongeren-Maaseik een meer dan behoorlijk resultaat had behaald, werd hij in 1932 voor deze partij tot gemeenteraadslid verkozen in Maaseik.

Nadat de KVVL zich bij de oprichting ervan in 1933 aansloot bij het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV), zetelde Croonenberghs in 1936-1937 namens deze partij in de Limburgse provincieraad en van 1937 tot 1939 in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Bij de parlementsverkiezingen van 1939 verloor hij evenwel zijn zetel, die door de provinciale apparentering terecht kam bij Jozef Hermans Hermans, Jozef
Limburger Jozef Hermans (1895-1942) was Kamerlid voor de Katholieke Vlaamsche Volkspartij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij actief in het VNV en de Dietsche Militie-Zwarte Brigade.... Lees meer , een Vlaams-nationalistische kandidaat uit Hasselt.

Nadat een concentratielijst van het VNV, de katholieke partij en Rex Rex
Rex was een Belgische politieke partij (1935-1940) en een collaboratiebeweging in Franstalig België (1940-1944). Lees meer bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1938 in Maaseik de meerderheid behaalde, werd Croonenberghs er verkozen tot schepen, een functie die hij uitoefende tot 1940. Ondertussen was het weekblad Maas- en Kempenbode, dat in 1936 met De Bilsenaar fuseerde tot Hou Zee De Bilsenaar, mede onder zijn impuls verder in de richting van het Vlaams-nationalisme geëvolueerd.

De Tweede Wereldoorlog

In oktober 1940 werd Croonenberghs aangesteld als hoofd van de Limburgse afdeling van het door de Duitse bezetter opgerichte Commissariaat-generaal voor Prijzen en Lonen en in 1941 tot directeur-generaal bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Van oktober 1942 tot maart 1943 was hij waarnemend gouverneur van de provincie Brabant en van april 1943 tot de bevrijding in september 1944 hoofd van het Vlaams kabinet van secretaris-generaal van Binnenlandse Zaken Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer , die hij kende sinds hun beider Leuvense studententijd.

Na 1944

Na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer werd Croonenberghs aanvankelijk tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld. In de anonieme, maar door hem geschreven inleiding bij het boek Het proces Romsée, secretaris-generaal van binnenlandse zaken (1950) van journalist en voormalig verzetsstrijder Louis de Lentdecker De Lentdecker, Louis
Louis de Lentdecker (1924-1999) was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in het gewapend verzet, maar toonde als rechtbankverslaggever ten tijde van de processen tegen collaborateurs beg... Lees meer verdedigde hij zijn politiek-bestuurlijke activiteit onder de Duitse bezetting en stelde hij dat het aan het zogeheten regime der secretarissen-generaal te danken zou zijn geweest ‘dat België zich zo spoedig heeft kunnen herstellen van de oorlog’.

Na een gevangenisstraf van anderhalf jaar kwam de cultureel en intellectueel breed geïnteresseerde Croonenberghs in 1947, toen Willem Melis Melis, Willem
Willem Melis (1907-1984) was een advocaat, ambtenaar en journalist, vooral bekend als Verdinaso-lid, als directeur van de Dienst pers en propaganda van de Nationale Landbouw en Voedingsco... Lees meer er hoofdredacteur was, terecht bij de heropgerichte krant De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer . Hij leidde de documentatiedienst en nam ook een tijdlang de redactionele hoofdverantwoordelijkheid op zich van de zusterkant Het Nieuwsblad Het Nieuwsblad
Lees meer (afgezien van de sportberichtgeving). Voor deze krantengroep verzorgde hij bovendien jarenlang een juridische kroniek, ook nadat hij in 1976 met pensioen was gegaan.

Acteur

Croonenberghs stond vanaf zijn vijftiende regelmatig op de planken in zijn geboortestad en was er tijdens het interbellum lange tijd acteur-regisseur van de toneelkring Vast als Eyck bij der Mase, die was gegroeid uit de in 1925 opgerichte Limburgsch Vlaamsche Studentenbond Als ict Can. Hij was ook lid van de raad van bestuur van het Vlaamsgezinde Nationaal Vlaamsch Tooneel Het Nationaal Vlaamsch Tooneel
Het Nationaal Vlaamsch Tooneel was een rondreizend theatergezelschap, geleid door Staf Bruggen, dat de traditie van het Vlaamsche Volkstoneel voortzette in de periode 1924-1940. Lees meer van Staf Bruggen Bruggen, Staf
Staf Bruggen (1893-1964) was een Vlaamse acteur en regisseur die grote successen behaalde tijdens het interbellum. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij directeur van de Koninklijke Ned... Lees meer .

Onder meer op basis van die ervaring en via collega-journalist Louis de Lentdecker werd Croonenberghs in 1964 aangezocht om de rol van voorzitter van het hof van assisen op zich te nemen in de succesvolle televisieserie ‘Beschuldigde, sta op’ van de openbare omroep, waarin gerechtszaken werden gereconstrueerd en nagespeeld. Hij zette met grote overtuiging de figuur neer van een milde en wijze rechtbankvoorzitter en groeide op die manier uit tot een soort BV-avant la lettre. Op 24 april 1967 was intussen zijn verzoek tot eerherstel, na zijn veroordeling na de Tweede Wereldoorlog, door de rechtbank ingewilligd.