Broeckx, Jan

Persoon
Redactie (2023, aanvulling), Anne-Marie Riessauw (1998, aanvulling)

Jan Broeckx (1880-1966) was een Antwerpse muzikant. Hij was medeoprichter van het Genootschap der Vlaamsche componisten en was belangrijk voor de ontwikkeling van een Nederlandse muziekterminologie.

Volledige voornaam
Jan Pieter Karel
Geboorte
Antwerpen, 2 juni 1880
Overlijden
Antwerpen, 17 januari 1966
Leestijd: 3 minuten

Jan Broeckx groeide op in een arbeidersmilieu en bleef er als socialist steeds mee verbonden. In de V laamsche Muziekschool Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen
Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen is een onderwijsinstelling voor dans, drama en muziek. In 1898 was het de eerste Nederlandstalige instelling voor hoger onderwijs in België. ... Lees meer
van Antwerpen was Broeckx leerling van C. Lenaerts, J.B. Colijns, Jan Blockx Blockx, Jan
Jan Blockx (1851-1912) was een leerling en opvolger van Peter Benoit als directeur van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. Hij componeerde Nederlandstalige muziekstukken die internat... Lees meer
, Lodewijk Mortelmans Mortelmans, Lodewijk
Lodewijk Mortelmans (1868-1952) was achtereenvolgens leraar en directeur van het Antwerpse conservatorium. Hoewel hij grote bewondering koesterde voor Peter Benoit, brak hij gaandeweg met... Lees meer
en Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer
.

Hij was dirigent van het Gildebardenkoor (1897), werd benoemd aan het Antwerpse Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen
Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen is een onderwijsinstelling voor dans, drama en muziek. In 1898 was het de eerste Nederlandstalige instelling voor hoger onderwijs in België. ... Lees meer
tot leraar notenleer (1905) en later tot leraar harmonie, werd stichter van het koor Arti Vocali (1910), leider van het arbeiderskoor Lassalleskring (1911) en dirigent van de Leuvense zangmaatschappij L'Echo des prolétaires (1915).

Hij trad op als violist in het Antwerpse strijkkwartet De Kapel, in de Koninklijke Vlaamse Opera Vlaamse Opera
Lees meer
, in het symfonisch orkest van de Dierentuinconcerten, in de Nieuwe Concerten en in de Volksconcerten. Hij was koorrepetitor in de Koninklijke Vlaamse Opera en bij het Peter Benoitfonds Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer
.

In 1922 werd hij benoemd tot muziekleraar aan de Stedelijke Normaalschool in Antwerpen en aangesteld als dirigent bij de officiële plechtigheden van de stad Antwerpen.

Mede door zijn toedoen werd in januari 1922 te Antwerpen het Genootschap der Vlaamsche Componisten Société des Auteurs belges – Belgische Auteursmaatschappij
De Nationale Vereeniging voor Auteursrecht (NAVEA) werd in 1922 op initiatief van Emiel Hullebroeck opgericht. Het doel was het innen en verdelen van auteursrechten. Uit NAVEA ontstond in... Lees meer
opgericht, dat zich ten doel stelde meer saamhorigheid te brengen onder de Vlaamse componisten, hun belangen te behartigen, de Vlaamse muziek in binnen- en buitenland beter te doen waarderen en de culturele ontwikkeling van de Vlamingen te bevorderen. Door de uitgave van muziekboeken, zoals zijn Handleiding bij het onderricht in de theorie der muziek, heeft hij een correcte Nederlandse muziekterminologie in omloop gebracht.

Na een rijkgevulde loopbaan ging Broeckx op rust, maar hij bleef componeren. Zijn compositorisch oeuvre bestaat hoofdzakelijk uit vocale muziek, waarin het kinderlied zowel kwalitatief als kwantitatief (hij schreef er meer dan 900) een bijzondere plaats inneemt. Een groot deel van zijn kinderliederen werd in schoolverzamelingen opgenomen. Hij was ook een baanbreker op het gebied van het arbeiderslied.

Aangezien Broeckx zoveel zanguitvoeringen leidde, is het niet te verwonderen dat hij ook verschillende koorwerken schreef (voor mannenkoor en gemengd koor). Daarnaast componeerde hij cantates, een operette en instrumentale muziek. Van zijn hand verscheen ook een hele reeks bewerkingen van oude volksliederen.

Broeckx wijdde zijn kunst in de eerste plaats aan de Vlaamse sociale cultuurherleving, hoofdzakelijk door middel van het volkslied.

Werken

– Cantates: Feest in het land, 1930; Aan onze school, 1937; Wereldvrede, 1938; Huldezang aan Peter Benoit, 1939; Ruimte, 1939.
– Operette: Studentenliefde, 1912.
– Koorwerken: Zomerkrans; Socialisme.
– Arbeidersliederen: Ballade van de rode zanger; Arbeiderstaal.
– Kinderliederen: Piet Moeial; Van 't Kanarievogelken; Breiliedeke.
– Instrumentale muziek: Albumblad voor piano; Preludium.

Literatuur

– R. Milio, Jan Broeckx en zijn werk, in: De stem des volks. Orgaan van de "Bond van Arbeiderszangverenigingen in Nederland", jg. 34, juli 1960, nr. 4, p. 4.
– J. Robijns, Jan Broeckx, in: Vlaanderen, jg. 15, november-december 1966, p. 338.
– Broeckx Jan Pieter Karel, in: J. Robijns en M. Zijlstra (red.), Algemene Muziekencyclopedie, dl. 2, 1981, pp. 45-46.
– A.M. Riessauw, Broeckx, Jan Pieter Karel, in: NBW, dl. 12, 1987.

Suggestie doorgeven

1973: Marie-Thérèse Buyssens (pdf)

1998: Anne-Marie Riessauw (pdf)

2023: Redactie

Databanken

Inhoudstafel