Bergmann, Georg

Persoon
Ludo Stynen (2023)

Georg Bergmann (1772- 1839) was van 1814 tot aan zijn dood pleitbezorger van het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden. Hij was de vader van George en grootvader van Anton Bergmann, en mentor van Jan Frans Willems.

Volledige voornaam
Georg L.F.
Geboorte
Westerburg, 28 februari 1772
Overlijden
Amersfoort, 24 juni 1839
Leestijd: 3 minuten

Georg Bergmann, zoon van de hofpredikant van Westerburg (een zelfstandige heerlijkheid onder het huis Nassau), ging op zijn vijftiende in dienst van Oranje en werd op zijn twintigste vaandrig onder stadhouder Willem V. In 1795 werd zijn compagnie krijgsgevangen genomen door Franse revolutionaire troepen en overgebracht naar Lier. Hij ging niet in op het aanbod in Franse dienst te treden en huwde, zonder zich tot haar geloof te bekeren, met de katholieke, adellijke Catharina van Zinnicq. Hij had geen moeite met de revolutionaire administratieve aanpak en vervulde enkele mandaten, maar die legde hij neer zodra hij impopulaire verplichtingen moest opleggen. In de roerige revolutionaire periode gebruikte hij enkele keren zijn al snel verworven prestige om de stad van onheil te vrijwaren.

Bergmann onderwees zijn kinderen in Nederlandse, Duitse en Franse taal- en letterkunde. Hij was een aanhanger van de Duitse romantische vrijheidsidealen. Trouw, eerbied en verdraagzaamheid op religieus gebied, liefde voor de moedertaal, een liberale levensbeschouwing, verering voor Oranje en een compromisloos nastreven van de eenheid der Nederlanden waren de waarden die hij doorgaf. Niet alleen zijn eigen kinderen volgden dit onderricht, ook de in Lier verblijvende Jan Frans Willems Willems, Jan Frans
Jan Frans Willems (1793-1846), de “vader van de Vlaamse beweging”, was dichter, polemist, filoloog, tekstediteur en initiatiefnemer of lid van tal van academies en genootschappen in binne... Lees meer
en later diens broer Jan Baptist. Kort na de Belgische onafhankelijkheid Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer
trok hij naar het Noorden, waar hij bleef hopen op het herstel van het Verenigd Koninkrijk. Alleen zoon George bleef in Lier.

Engagement voor Oranje

Toen na de slag bij Leipzig (1813) het einde van Napoleon onafwendbaar leek, was Bergmann naar verluidt een van de eersten om aan te sturen op een versmelting van Noord en Zuid. Zijn steun aan de vorst was onvoorwaardelijk, de ministers en gouverneurs konden minder rekenen op zijn steun. In 1814 nam hij de leiding van de Lierse Oranjegezinde Orangisme
Het orangisme is de verzamelterm voor het verzet tegen de Belgische afsplitsing van het Koninkrijk der Nederland onder leiding van Willem I van Oranje. Lees meer
beweging op zich. In de nadagen van het Hollands bewind liet hij weer van zich horen. In 1829 en 1830 bracht hij samen met zijn schoonzoon Bernard Schreuder Schreuder, Bernard
Bernard Schreuder (1787-1862) was de eerste directeur van de Rijksnormaalschool in Lier. Als leraar en als directeur maakte Schreuder uitsluitend gebruik van het Nederlands. Na de Belgisc... Lees meer
regeringsgezinde bladen in omloop. Hij schreef ook tal van brieven aan minister Cornelis van Maanen Van Maanen, Cornelis
Cornelis van Maanen (1769-1849) was vele jaren minister van Justitie onder Willem I en architect van diens taalbeleid. Lees meer
over wat er leefde in de stad en in de streek en over wat er gezegd werd in de geheime vergaderingen waar hij weet van had. Hij klaagde over de clerus en over de Hollandse ambtenaren die niet eens het Nederlands gebruikten, over de telkens nieuwe toegevingen van de regering die alleen maar tot het einde van de eenheid konden leiden, over de gouverneurs die onvoldoende Nederlands kenden en Franstaligen benoemden in hoge posities. Aan zijn orangistische verontwaardiging gaf hij in de zomer van 1829 ook lucht in enkele artikels in De Postryder ofte Gazette van Antwerpen De Postryder ofte Gazette van Antwerpen
De Postryder (1819-1952) was een katholiek blad dat verscheen in Antwerpen. Het nam stelling in tegen het regime van Willem I en pleitte voor taalvrijheid. Lees meer
. Na de omwenteling riep hij Van Maanen op de oproerkraaiers streng te straffen en wilde hij bovendien zelf de wapens opnemen.

Literatuur

– A. Bergmann, Geschiedenis der stad Lier, 1873.
– G. Bergmann, Uit vader Bergmann’s gedenkschriften, 1988 (eerste druk: 1895).
– L. Stynen, De taal was gans het volk. Biografie van Anton Bergmann, 2006.

Suggestie doorgeven

1973: Ada Deprez (pdf)

1998: Ada Deprez (pdf)

2023: Ludo Stynen

Inhoudstafel