Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen

Publicatie
Lieve Gevers (2023, aanvulling), Lieve Gevers (1998)

De Almanak voor de leerende Jeugd van Vlaanderen was een West-Vlaamse studentenalmanak in 1875 en 1876. De uitgave betekende een eerste beslissende stap in het op gang komen van de Blauwvoeterij en een georganiseerde katholieke Vlaamse studentenbeweging.

Volledige titel
Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen
Periode
1875 -
1876
Leestijd: 3 minuten

De Almanak werd in 1875 en 1876 uitgegeven bij M. Delplace door de Gilde der Westvlaamsche Gebroeders of Westvlaamsche Gilde Westvlaamsche Gilde
De Westvlaamsche Gilde werd opgericht op 20 oktober 1873 door de Brugse seminaristen Amaat Vyncke en Zeger Maelfait. Ze lanceerde in 1875 de Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen ... Lees meer
in dewelke een vijftal seminaristen van het Grootseminarie van Brugge zich op initiatief van Amaat Vyncke Vyncke, Amaat
Amaat Vyncke (1850-1888) was een ultramontaans en Vlaamsgezind zoeaaf, priester en missionaris. Hij was mede-oprichter van de West-Vlaamse Zouavenmaatschappij, de Gilde der Westvlaamsche ... Lees meer
en Zeger Maelfait Maelfait, Zeger
Zeger Maelfait (1850-1913) stichtte, samen met Amaat Vyncke, de Gilde der Westvlaamsche Gebroeders, in de schoot waarvan de katholiek-Vlaamsgezinde Almanak voor de leerende jeugd van Vlaa... Lees meer
hadden verenigd. De initiatiefnemers kregen bij de redactie medewerking van Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer
, van enkele van diens oud-leerlingen (de priesters Karel Callebert Callebert, Karel
Karel Callebert (1837-1900) was een Vlaams katholiek priester-leraar en schrijver. Hij maakte deel uit van de blauwvoeterij, was leerling van Guido Gezelle in het Klein Seminarie van Roes... Lees meer
en Karel Blancke Blancke, Karel
Karel Blancke (1849-1934) was een Vlaamsgezinde kapelaan en medewerker van De Vlaamsche Vlagge. Na de bisschoppelijke veroordeling van het Vlaams-nationalisme trok hij zich evenwel uit de... Lees meer
en scheutist A. Devos) en van vier leraars van het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer
( Alfons van Hee Van Hee, Alfons
Alfons Van Hee (1846 – 1903) was een Vlaamse Rooms-katholieke priester. Hij maakte deel uit van de blauwvoeterijbeweging, was leraar aan het Klein Seminarie van Roeselare en bevriend met ... Lees meer
, Emiel Demonie Demonie, Emiel
Emiel Demonie (1846-1890) was een Vlaamse Rooms-katholieke priester en maakte deel uit van de blauwvoeterijbeweging. Hij behoorde als leraar tot de kring rond Hugo Verriest en had Albrech... Lees meer
, Alexis de Carne De Carne, Alexis
Lees meer
en Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer
).

De nieuwe uitgave was bedoeld als tegenhanger van de militant vrijzinnige studentenalmanak van het Gentse 't Zal Wel Gaan 't Zal Wel Gaan
Lees meer
. De Almanak wilde, zoals de prospectus van 22 augustus 1874 vermeldde, ‘een machtige eenheid’ bewerken tussen de katholieke scholieren om gezamenlijk te strijden ‘met de tong en de pen voor 't katholiek geloof, voor de Vlaamse taal en voor ’t Vaderland’. Het verscheen onder het motto ‘Met 't kruis in top, zoo varen wij door 't wereldtij ten hoogen hemel op’.

Naast uiteraard de heiligenkalender publiceerde de Almanak gedichten en taalkundige stukjes. Hij gaf ook zakelijke informatie zoals de uitslag van de door het bisdom uitgeschreven wedstrijd tussen de diocesane colleges en een namenlijst van kerkelijke en wereldlijke overheden en van de leraren van de West-Vlaamse bisschoppelijke colleges. De Almanak voor 1875 bracht in ultramontaanse geest hulde aan de zoeaven, aan Pius IX en aan zijn anti-liberale Syllabus errorum. Hij spoorde de jongeren aan tot een militante geloofshouding en tot de beoefening van christelijke naastenliefde om aan de sociale noden van de tijd tegemoet te komen. Hij riep hen ook op om zich, naar het voorbeeld van de middeleeuwse gilden, te verenigen in een 'broederschap' onder bescherming van Sint-Lutgardis. Zo zou de jeugd haar steentje bijdragen om de Vlaamse beweging op de 'ware' katholieke weg te houden. Het blad pleitte verder voor het gebruik en de bestudering van de dialectische volkstaal. De collegeoverheid werd met respect bejegend en voor de scholieren als na te volgen voorbeeld gesteld.

De uitgave van de Almanak betekende een eerste beslissende stap in het op gang komen van een georganiseerde katholieke Vlaamse studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer
. Er werden meer dan 1200 inschrijvers geboekt en de publicatie vond een gunstig onthaal in de pers. Het succes ervan bracht de Westvlaamsche Gebroeders ertoe om al met Pasen 1875 te beginnen met de uitgave van het driemaandelijks studententijdschrift De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer
dat tot 1933 onafgebroken zou blijven verschijnen.

Van de Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen verscheen met nieuwjaar 1876 een tweede en laatste nummer. Dit nummer had, in vergelijking met het eerste, een meer opstandige en Vlaamsstrijdende toon, samenhangend met het ontstaan van de Blauwvoeterij Blauwvoeterij
Blauwvoeterij is de benaming voor de eerste fase van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, vanaf de ‘Groote Stooringe’ in 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare tot omstreeks 1880, ... Lees meer
sinds de Groote Stooringe in het Klein Seminarie van Roeselare in juli 1875. Het bevatte onder meer Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer
s bekende Nieuwjaarsgroet waarin deze Roeselaarse retoricaleerling de katholieke studerende jongeren van het hele Vlaamse land aanspoorde tot het smeden van ‘een trouwe gildenband’. Dat de Almanak intussen ook respons had gevonden buiten West-Vlaanderen bleek uit de bijdragen die in deze tweede aflevering verschenen van de hand van Jakob Muyldermans Muyldermans, Jakob
Lees meer
, filosofiestudent in het Klein Seminarie van Mechelen Klein Seminarie van Mechelen
Het Klein Seminarie van Mechelen was een belangrijke onderwijsinstelling van het aartsbisdom Mechelen met humaniora en filosofieafdeling voor priesterstudenten. Ze speelde in de 19de eeuw... Lees meer
.

Literatuur

– Het Vlaggeboek, 1926.
– L. en L. Vos-Gevers, Dat volk moet herleven. Het studententijdschrift De Vlaamsche Vlagge 1875-1933, 1976.
– L. Gevers, Bewogen Jeugd. Ontstaan en ontwikkeling van de katholieke Vlaamse studentenbeweging (1830-1894), 1987.

Suggestie doorgeven

1973: Lieve Gevers (pdf)

1998: Lieve Gevers (pdf)

2023: Lieve Gevers

Inhoudstafel