Benoit, Peter

Peter Benoit werd in 1851, na muzieklessen bij zijn vader en bij de Desselgemse koster-organist Pieter Carlier, leerling van F.J. Fétis, de toenmalige directeur van het Brusselse conservatorium en een toonaangevend figuur binnen het Belgische muziekleven (zie Muziek Muziek
Lees meer ). Benoit beëindigde zijn studies in juni 1854, maar bleef in Brussel om zich met Fétis en Muntdirigent K.L. Hanssens jr. op de Prix de Rome voor te bereiden. Ondertussen kwam hij aan de kost als dirigent en componist bij het Tooneel der Volksbeschaving van Jacob Kats Kats, Jacob
Jacob Kats (1804-1886) was een Vlaams meetingleider, journalist, satiricus en theatermaker. Geïnspireerd door een ‘vroegsocialistische’ levensvisie zette hij zich in voor het ontstaan van... Lees meer .

Benoit, die zich met zijn eerste pianocomposities en zijn Franstalige liederen naar de Brusselse salons richtte – hij ondertekende zijn honderden Franstalige brieven met ‘Pierre Benoit’ – kwam hier voor het eerst in contact met een flamingantisch, sociaal bewogen milieu. In 1857 behaalde hij de Prix de Rome met de cantate Le Meurtre d'Abel, op een verplichte Franse tekst, zoals het staatsreglement het toen nog eiste. Met zijn studiebeurs trok hij in 1858 eerst naar Duitsland Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer , waar hij kennismaakte met de vernieuwende denkbeelden van Wagner, die hij onder invloed van Fétis aanvankelijk verwierp.

Tussen mei 1859 en maart 1863 verbleef Benoit meestal in Parijs, waar hij vooral actief was als componist van salonachtige pianomuziek en (vanaf april 1862 tot februari 1863) als dirigent bij de Bouffes parisiens, het operettetheater van Offenbach. Mede omdat zijn carrière als componist in Parijs niet echt van de grond kwam en omwille van zijn aanstaande huwelijk met Flore Wantzel, een Franstalige uit de Brusselse bourgeoisie, keerde hij in 1863 definitief naar Brussel terug. Na de succesrijke creaties van zijn Te Deum en Requiem werkte hij zich op tot een van de vooraanstaande figuren in het officiële, dus Franstalige, muziekleven. Maar door zijn contacten met Emanuel Hiel Hiel, Emanuel
Emanuel Hiel (1834-1899) was een Vlaamse dichter en schrijver. Als radicaal-democratische, vrijzinnige flamingant speelde hij een belangrijke rol in het Vlaamsgezinde verenigingsleven in ... Lees meer en de Brusselse vereniging Vlamingen Vooruit Vlamingen Vooruit
Vlamingen Vooruit was een Vlaamse en vrijzinnige organisatie in Brussel die in 1858 onder impuls van Eugène van Bemmel in Brussel werd opgericht. Het programma eiste de gelijkberechtiging... Lees meer groeide bij Benoit geleidelijk aan een Vlaams engagement. Hiel schreef de tekst voor zijn eerste Nederlandstalig oratorium Lucifer, dat in 1866 werd gecreëerd in aanwezigheid van de koninklijke familie en verschillende regeringsleden. Overigens bleef Benoit nog lang twijfelen om Lucifer toch in het Frans te laten uitvoeren, omdat er te weinig zangers waren die het Nederlands machtig waren.

Vlaamsgezind engagement

Van dan af schreef hij bijna geen instrumentale of abstracte muziek meer en stelde hij zich als gemeenschapskunstenaar Kunst
Lees meer volledig in dienst van de Vlaamse beweging. Muziek werd een middel tot volksopvoeding én, nadat in 1872 een hem vijandig liberaal stadsbestuur aantrad, een propagandawapen waarmee hij een zo groot mogelijk publiek voor zijn plannen wilde sensibiliseren. Dat publiek ging hij zoeken op marktplaatsen en pleinen, met massale openluchtuitvoeringen van grootse nationalistische cantates en oratoria als De Leie (1875; tekst van Adolf Verriest Verriest, Adolf
Adolf Verriest (1830- 1891) was advocaat, katholiek gemeenteraadslid en schepen in Kortrijk. Hij kwam op verschillende fora op voor het gebruik van het Nederlands/Vlaams. Lees meer ), Rubenscantate (1878; Julius de Geyter De Geyter, Julius
Julius de Geyter (1830-1905) was een progressief-liberale en Groot-Nederlandse flamingant in Antwerpen, die Nederlandstalige gedichten, liederen en krantenartikelen schreef. Lees meer ), Theodoor van Ryswyckcantate (1884; De Geyter), De Rijn (1889; De Geyter), Ledeganckcantate (1897; Jan Boucherij Boucherij, Jan
Onderwijzer Jan Boucherij (1846-1911) was medewerker, hoofdredacteur en uitgever van diverse Vlaamsgezinde tijdschriften. Ook was hij actief als letterkundige. Lees meer ). Met de steun van vrijzinnige vrienden uit het literaire milieu ( Max Rooses Rooses, Max
Lees meer , De Geyter, Julius Sabbe Sabbe, Julius
Lees meer , Hiel, Arthur Cornette (sr.) Cornette, Arthur
Arthur Cornette (1852-1907) was een Vlaamsgezinde liberaal. Hij lag aan de basis van de loge Marnix van Sint-Aldegonde, waar het Nederlands vanaf het begin de voertaal was. Lees meer en Julius Hoste (sr.) Hoste, Julius (sr.)
De liberaal Julius Hoste sr. (1848-1933), stichter van De Zweep en Het Laatste Nieuws, speelde eind 19de en begin 20ste eeuw een centrale rol in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd in Brussel.... Lees meer ) en dankzij het enthousiasme dat zijn werken losweekten, slaagde Benoit er in 1898 in om, niettegenstaande de tegenkanting van het officiële muziekleven, zijn De Vlaamsche Muziekschool door de Belgische Staat te doen erkennen als Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium. Deze bekroning van zijn inzet in de Vlaamse beweging was maar mogelijk omdat Benoit zijn compositorische middelen bewust heeft aangepast en in dienst gesteld van zijn maatschappelijke en pedagogische doelstellingen. Zijn invloed en overwicht waren daarbij zo groot dat hij weinig ruimte liet voor muziek die los van de Vlaamse muziekbeweging evolueerde. Daarenboven verwarden veel van zijn medestanders en volgelingen doel en middelen, en gingen ze zijn nationalistische gemeenschapskunst als typisch Vlaamse muziek beschouwen. Benoit heeft enorme verdiensten gehad in de Vlaamse muziekbeweging, maar de mythe die rond hem ontstond, is een rem geweest op de latere ontwikkeling van de Vlaamse (symfonische) muziek.