Van Maanen, Cornelis

Persoon
Frank Judo (2023, herwerking), Pieter Van Hees (1998)

Cornelis van Maanen (1769-1849) was vele jaren minister van Justitie onder Willem I en architect van diens taalbeleid.

Volledige voornaam
Cornelis Felix
Geboorte
Den Haag, 9 september 1769
Overlijden
Den Haag, 14 februari 1849
Leestijd: 2 minuten

Cornelis van Maanen legde in 1793 zijn advocateneed af. Hij profileerde zich na de val van het stadhouderschap in 1795 als een aanhanger van een eenheidsstaat naar Frans model. Die lijn bleef hij aanhouden onder het koningschap van Lodewijk Napoleon, toen hij tussen 1807 en 1809 minister van Justitie was, en onder de aanhechting bij het Franse keizerrijk, toen hij staatsraad en later eerste voorzitter van het gerechtshof in Den Haag werd.

Bij het herstel van het Oranjehuis in 1813 speelde Van Maanen een centrale rol in het verzoeningsbeleid van Willem I der Nederlanden, Willem I
Willem I (1772-1843) was koning der Nederlanden van 1815 tot 1840, en dus ook tussen 1815 en 1830 (de jure tot 1839) van het zuidelijke deel daarvan. Zijn beleid inzake de nationale taal ... Lees meer
. Door dit beleid zouden voormalige voor- en tegenstanders van diens huis samen de leiding van het nieuwe Koninkrijk opnemen. Eerst als lid van beide Grondwetscommissies en later opnieuw als minister van Justitie verdedigde Van Maanen zijn visie op een autoritaire en unitaire regeringsvorm. Zijn toewijding en werkkracht maakten hem tot een onmisbare adviseur van de koning, wat zijn lange ministerschap verklaart. Op een onderbreking van amper een maand na, in september-oktober 1830, toen hem werd verweten dat zijn onwrikbaar beleid mee de revolutie in België veroorzaakte, bleef hij van 1815 tot 1842 minister op hetzelfde departement.

Conform zijn Frans-Napoleontische vorming zag Van Maanen in het gebruik van een enkele staatstaal een belangrijk middel om een eenheidsstaat te verwezenlijken. Vooral in de noordelijke en beperkter in de zuidelijke provincies van de Zuidelijke Nederlanden zette hij dan ook een vernederlandsingspolitiek door in bestuur, justitie en onderwijs, aanvankelijk met onmiskenbaar succes. De onverzettelijkheid van de regering en de harde aanpak van de oppositie maakten Van Maanen echter tot een symbool van al wat onpopulair was in het Zuiden, zodat ook zijn taalpolitiek sterk aangevallen werd. Kort voor het uitbreken van de Septemberrevolutie Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer
deed de regering dan ook toegevingen op dit terrein, wat niet belette dat Van Maanens Brusselse residentie tijdens de revolutionaire onlusten met de grond gelijk werd gemaakt.

Literatuur

– P.J. Blok, Cornelis Felix van Maanen, in: Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, 1914, dl. 3.
– E. Kluit, Cornelis Felix van Maanen tot het herstel der onafhankelijkheid, 1953.
– M. Lok, Windvanen. Napoleontische bestuurders in de Nederlandse en Franse Restauratie (1813-1820), 2009.
– R. Vosters en G. Janssens, “Sur la langue nationale”. Taal- en taalpolitiek in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en het jonge België, 2015.

Suggestie doorgeven

1975: Pieter Van Hees (pdf)

1998: Pieter Van Hees

2023: Frank Judo

Databanken

Inhoudstafel