Nederlandsche Historiebladen

Publicatie
Nico Van Campenhout (2023, aanvulling), Pieter Van Hees (1998)

Het historische tijdschrift Nederlandsche Historiebladen (1938-1940/1941) was een initiatief van de Nederlandse historicus en Groot-Nederlander Pieter Geyl. Het blad was strikt wetenschappelijk van opzet, maar stelde wel voorop dat het Nederlandse taalgebied – ondanks staatsgrenzen en andere scheidingslijnen – een culturele eenheid was gebleven.

Volledige titel
Nederlandsche Historiebladen : Driemaandelijks tijdschrift voor de geschiedenis en de kunstgeschiedenis van de Nederlanden
Periode
1938 -
1941
Leestijd: 3 minuten

Nederlandsche Historiebladen was een Vlaams-Nederlands (kunst)historisch tijdschrift dat verscheen van 1938 tot 1940 (1941) en zich tot doel stelde ‘de geschiedenis van het geheel der Nederlanden’ (inclusief Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Deze bijdrage belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en Zuid-Afrika van de 19de tot de 21ste eeuw. Lees meer
) en ‘den samenhang der gebeurtenissen en der historische verschijnselen van de geheele Nederlandsche Cultuureenheid’ te bestuderen en erover te publiceren. Het was, volgens de intentieverklaring in het eerste nummer (januari 1938), de bedoeling om te ‘laten zien hoe staatkundige grenzen, binnen dit geheel bestaand, die cultuureenheid niet hebben doen verdwijnen’.

Pieter Geyl Geyl, Pieter
Pieter Geyl (1887–1966) was een Nederlandse historicus met uitgesproken Groot-Nederlandse opvattingen, die een belangrijke rol speelde in het Vlaams-nationalisme tijdens het interbellum.... Lees meer
, sinds 1936 hoogleraar geschiedenis in Utrecht, was samen met de Antwerpse uitgever Eugène de Bock De Bock, Eugène
Eugène de Bock (1889-1981) was een Vlaamse uitgever en auteur. Hij was de oprichter en directeur van uitgeverij De Sikkel en stichtte ook mee de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse... Lees meer
de initiatiefnemer. Aan Nederlandse kant werd de redactie gevormd door Reinier Post (1894-1968), Aart Arnout van Schelven (1880-1954) en Pieter Jan van Winter (1895-1990), die respectievelijk hoogleraar geschiedenis waren aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, de Vrije Universiteit Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen, laatstgenoemde weliswaar pas vanaf 1939. Vlaamse redactieleden waren de geschiedenisprofessoren François Louis Ganshof (1895-1980) en Hans van Werveke Van Werveke, Hans
Lees meer
van de Rijksuniversiteit Gent en Léon van der Essen Van der Essen, Léon
De Leuvense hoogleraar geschiedenis Léon van der Essen (1883-1963) was tijdens zijn studietijd Vlaamsgezind, ontwikkelde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog tot een Belgische ‘patriottard... Lees meer
van de Katholieke Universiteit Leuven en Robert van Roosbroeck Van Roosbroeck, Rob
Robert van Roosbroeck (1898-1988) was een onderwijzer, publicist en historicus. Hij was betrokken bij het activisme en de collaboratie, onder andere als schepen van Antwerpen en lid van d... Lees meer
, promovendus van van der Essen en geschiedenisleraar aan de Antwerpse stedelijke normaalschool. Ook een Nederlandse en een Vlaamse kunsthistoricus ( Stan Leurs Leurs, Stan
Lees meer
) maakten deel uit van de redactie, naast een ‘correspondent’ voor Zuid-Afrika.

De Bock, oprichter van uitgeverij De Sikkel De Sikkel
De Sikkel was een uitgeverij die in 1919 werd opgericht door de activistische letterkundige Eugène de Bock. Vanaf 1954 ging de uitgeverij zich hoofdzakelijk toeleggen op schoolboeken en i... Lees meer
in Antwerpen, nam de productie en de verspreiding van het blad op zich, samen met de Utrechtse uitgeverij W. de Haan. Het tijdschrift beleefde drie jaargangen (1938-1940), zij het dat de derde jaargang voor een deel pas in 1941 werd afgeleverd. Hoewel een en ander zowel praktisch als inhoudelijk niet altijd van een leien dakje liep, groeide het abonneebestand geleidelijk en was de wetenschappelijke kwaliteit van de Nederlandsche Historiebladen onbetwistbaar. Het was echter ‘de Duitse inval in Nederland en België’ die ‘de Nederlandsche Historiebladen fataal’ werd.

Toen de Nederlandsche Historiebladen na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
werden verder gezet onder de naam Bijdragen voor de Geschiedenis der Nederlanden, werden de redactieleden die op de een of andere manier hadden gecollaboreerd met de Duitse bezetter uit hun functie ontheven.

Literatuur

– J.C.H. Blom, Een Eeuwfeest. Een verkenning ter gelegenheid van de laatste aflevering van deel honderd van de BMGN, in: Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden, 1985, pp. 576-587.
– P. van Hees, Van ‘Nederlandsche Historiebladen’ tot ‘Bijdragen voor de Geschiedenis der Nederlanden', in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 1986, pp. 476-506.
– K. van Berkel, Het artikel. Historische tijdschriften tussen specialisatie en synthese, in: J. Tollebeek, T. Verschaffel en L. Wessels (red.), De palimpsest. Geschiedschrijving in de Nederlanden 1500-2000, 2002, pp. 233-257.

Suggestie doorgeven

1998: Pieter Van Hees

2023: Nico Van Campenhout

Inhoudstafel