Deckers, Herman

Persoon
Robbe Devriese (2023)

Herman Deckers (1988-1973) was een kunstschilder en wisselagent. Hij stond mee aan de wieg van de kunstenaarsbeweging De Pelgrim en van het Vlaams Economisch Verbond.

Geboorte
Boechout, 5 oktober 1888
Overlijden
Antwerpen, 20 februari 1973
Leestijd: 5 minuten

Herman Deckers promoveerde na zijn Latijnse humaniora aan het Sint-Jan Berchmanscollege Antwerpen, in de wijsbegeerte aan de Leuvense universiteit. In zijn vrije tijd studeerde hij muziek en, reeds vanaf zes jaar, schilderkunst. Initieel kreeg hij les van zijn vader, later ook van Joe English English, Joe
Joe English (1882-1918) was een Brugse kunstschilder, die zijn grote faam binnen de Vlaamse beweging vooral ontleende aan zijn tekenwerk als frontkunstenaar. Lees meer
en Albert Servaes Servaes, Albert
Lees meer
, met wie hij in contact kwam via Flor Van Reeth Van Reeth, Flor
Lees meer
, architect van de familie Deckers.

Kunst en katholicisme: De Pelgrim

Deckers schilderde aanvankelijk expressionistische landschappen, marines en portretten maar legde zich vanaf de jaren twintig toe op religieuze en mystieke composities die vaak de vorm aannamen van monumentale apocalyptische visioenen. Op artistiek vlak was Deckers dan wel geen traditionalist – hij verwierp ‘zielloos fabriekswerk’ en ‘kartonnen Gothiek’ – maar in zijn uithalen naar ‘het dwaze wereldje van de groote F.-drievuldigheid: Film, Fox-trott en Football’ toonde hij een diep conservatieve maatschappijvisie.

Op 4 oktober 1925 werd bij Deckers thuis het manifest ondertekend van De Pelgrim De Pelgrim
De Pelgrim was een katholieke kunstenaarsbeweging die in 1924 werd opgericht door Felix Timmermans, Ernest van der Hallen en Flor van Reeth. De beweging wilde het Vlaams-katholieke kunst... Lees meer
, een beweging die streefde naar een vernieuwing van de christelijke kunst. Deckers werd secretaris van de groep en de drijvende kracht achter twee tentoonstellingen te Antwerpen in 1927 en 1930. Na deze laatste tentoonstelling viel de groep uiteen maar Deckers bleef hun idealen propageren in tal van publicaties.

Ook bleef hij aansluiting zoeken met andere kunstenaars: hij was medestichter van de Federatie der Antwerpsche Kunstkringen en de Kunstkring Antwerpen-Limburg en was permanent ondervoorzitter van de Association des Artistes Professionnels de Belgique. In 1930 organiseerde hij mee de tentoonstelling van gewijde kunst tijdens de wereldtentoonstelling te Antwerpen. Nog op 82-jarige leeftijd sloot hij zich aan bij het Christelijk Vlaams Kunstenaarsverbond Christelijk Vlaams Kunstenaarsverbond
Het Christelijk Vlaams Kunstenaarsverbond (1951-2003) was een vereniging van kunstenaars, met als voornaamste verwezenlijking de uitgave van het artistieke tijdschrift Vlaanderen (voor 19... Lees meer
.

Na de oorlog doceerde hij kunstfilosofie aan het Kunsthistorisch Instituut van Antwerpen, waar hij bijna tot aan zijn overlijden aanbleef. In 1968 opende hij een eigen cultureel centrum in zijn atelier op de Meir.

Financiën en flamingantisme: het Vlaams Economisch Verbond

Deckers zag zichzelf in de eerste plaats als kunstenaar, maar verdiende de kost als wisselagent. Na het overlijden van vader Alfons in 1910 zetten diens weduwe en haar vier zoons de zaak verder. In 1911 werd Herman door de Antwerpse beurscommissie erkend als afgevaardigd wisselagent, in 1919 volgde de definitieve benoeming.

Hij nam deel aan het eerste Vlaams Economisch Congres (augustus 1923, Antwerpen) waar hij een lezing gaf over het potentieel van Antwerpen als ‘New York van het Europese vasteland’. Op het derde Vlaams Economisch Congres (april 1926, Gent) werd het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer
(VEV) gesticht. Verschillende bronnen vermelden Deckers als medestichter maar in feite kwam hij er pas in 1927 bij, als één van de zes eerste leden na de twaalf stichters.

Wel was Deckers, samen met Jozef Schiltz, datzelfde jaar stichter van de Antwerpse Financiekring. In 1928 werd de Financiekring binnen de schoot van het VEV verruimd tot het Vlaams Financieel Verbond, met Deckers als voorzitter. De doelstelling daarvan was het verzekeren van de financiële zelfstandigheid van Vlaanderen, onder meer door de bevordering van het Vlaamse bank- en ondernemingswezen, het gebruik van het Nederlands als zakelijke voertaal en de promotie van Antwerpen als financieel centrum. Volgens Deckers was een aanleiding voor de oprichting de weigering van bepaalde Franstalige financiers om kredieten te verstrekken aan de stad Antwerpen nadat Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
burgemeester geworden was.

Deckers bleef bestuurslid van het VEV tot 1941. Tijdens de jaren ’30 hield hij zich, samen met o.a. Arthur Vanderpoorten Vanderpoorten, Arthur
Arthur Vanderpoorten (1884-1945) was een Vlaamsgezinde liberale politicus uit het Pajottenland. Tijdens het interbellum speelde hij een belangrijke rol in de vernederlandsing van het onde... Lees meer
, bezig met het vraagstuk in welke mate het corporatisme in Vlaanderen mogelijk zou zijn.

Vlaams en katholiek verenigingsleven

Daarnaast was Deckers zeer actief in het (met name katholieke) verenigingsleven. Hij was medestichter van Caritas Catholica Belgica en voorzitter van het Sint-Ignatiusgilde in Antwerpen.

Tijdens de oorlog verbleef hij in Toulouse waar hij in 1944 mee de Secours Catholique International stichtte om steun te verlenen aan burgerslachtoffers. Als secretaris-generaal werd hij belast met de oprichting van een Belgische, Nederlandse en Luxemburgse afdeling, waarvan hij in 1948 ondervoorzitter werd.

In de vijftiger jaren was hij actief in Verbum Catholicum dat katholieke organisaties in groot Antwerpen verbond. Via deze organisatie werd hij betrokken bij de Organisation des Internationales Catholiques met centrale zetel te Rome.

Tot na de scheuring in 1930 was hij voorzitter van de beheerraad van het Vlaamsche Volkstooneel Het Vlaamsche Volkstooneel (1924-1932)
Lees meer
. In die hoedanigheid weigerde hij in 1929 een uitnodiging van het koninklijk hof voor een opvoering in het paleis omdat deze ééntalig in het Frans was opgesteld.

Werken

– Bijdragen in o.m. De Pelgrim, Jong Dietschland, Vlaanderen, De Schelde, Lenteweelde, Averbode’s Weekblad en Kunst: maandblad voor jonge en oude kunst.
– De Pelgrimtentoonstelling
, Antwerpen, 1927 (Verhandelingen van de Katholieke Vlaamsche Hoogeschooluitbreiding, nr. 257).

Literatuur

– H.J. Elias, Vijfentwintig jaar Vlaamse Beweging, Antwerpen, 1969, dl. 2-3.
– Vlaanderen, jg. 19, 1970, nr. 112 (Dossier ‘De Pelgrim’).
– J. van Rooy, In memoriam Herman Deckers, in: Vlaanderen, jg. 22, 1973, nr. 137, p. 419.
– R.Heynickx, De ijking van een religieuze modernisering. Ethiek en esthetiek in de Vlaams-katholieke kunstenaarsvereniging De Pelgrim (1924-1934), in: Trajecta, jg. 10, 2001, nr. 1, pp. 38-61.
– O. Boehme, Greep naar de markt. De sociaal-economische agenda van de Vlaamse Beweging en haar ideologische versplintering tijdens het interbellum, Leuven, 2008.
– G. Huybrechts, Herman Deckers: Kunstenaar en financieman, in: Het Speelhof , jg. 38, 2022, nr. 150, pp. 5-33.
– E. Peters, D. Van Mol, R. Heynickx en M. de Ridder, De Pelgrim. Kunst en zingeving in een onttoverde wereld (1924-1931), Veurne, 2023.

Suggestie doorgeven

1973: Julien Van Remoortere (pdf)

1998: Bernard Van Causenbroeck (pdf)

2023: Robbe Devriese

Databanken

Inhoudstafel