De Winne, August

August de Winne was de zoon van een arbeider uit Ninove die in Brussel ging werken en zich er vestigde met zijn gezin. Hij werkte eerst als onderwijzer en trad in 1891 in dienst van het in Brussel uitgegeven socialistische partijdagblad Le Peuple. De Winne was aanvankelijk redacteur, vanaf 1919 directeur en van 1921 tot 1931 hoofdredacteur van deze krant. In 1921 werd hij in Sint-Gillis-Brussel ook verkozen tot schepen, een functie die hij behield tot aan zijn overlijden in 1935. Vandaag is De Winne voornamelijk bekend als auteur van de journalistieke documentaire Door Arm Vlaanderen.

Op 7 januari 1901 werd in de nationale raad van de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer (BWP), waarvan De Winne toen secretaris was, een strijdplan voor ‘de laatste veldslag voor algemeen stemrecht’ besproken. In het verlengde daarvan ging De Winne op stap in Oost- en West-Vlaanderen en bracht hij in een reeks krantenstukken voor Le Peuple verslag uit over de armoede, het analfabetisme, de proletariserende werkloosheid, de kinderarbeid en -sterfte en de problematische werkomstandigheden en arbeidsverhoudingen die hij er aantrof. Tegelijk schetste hij hoe het socialisme zich in die gebieden met veel vallen en af en toe opstaan een plaats begon te verwerven. De klerikale dominantie in deze en in andere Vlaamse regio’s beschouwde hij als een van de hoofdoorzaken van de door hem in kaart gebrachte ellende. Het – door hem eenzijdig als katholiek gepercipieerde – flamingantisme diskwalificeerde hij als een streven dat de arbeiders zou afsnijden van het Frans, en ‘dus’ van intellectuele emancipatie.

In 1902 werden De Winnes krantenbijdragen gebundeld in het boek A travers les Flandres, waarvan een jaar later een Nederlandse vertaling verscheen onder de titel Door Arm Vlaanderen (heruitgegeven in 1982 en 2001). De krantenartikelen van De Winne werden in deze publicatie in boekvorm aangevuld met een overzicht van de ontwikkeling van het socialisme in Vlaanderen door de Gentse socialist Karel Beerblock (1854-1918), die De Winne had vergezeld op zijn journalistieke tocht. Het soms polemische A travers les Flandres / Door Arm Vlaanderen - vlot leesbaar en geïllustreerd met documentair belangrijke foto’s - vond grote weerklank. Samen met de roman Arm Vlaanderen (1883) van Reimond Stijns Stijns, Reimond
Onderwijzer Reimond Stijns (1850-1905) was betrokken bij het Vlaamse verenigingsleven in Brussel. Hij was auteur van romans, verhalen, novellen en toneelstukken en lag mee aan de basis va... Lees meer en Isidoor Teirlinck Teirlinck, Isidoor
Isidoor Teirlinck (1851-1934) was een Vlaamse onderwijzer en leraar, die literair actief was en zich bekwaamde in de volkskunde en de dialectologie. Samen met zijn zwager Reimond Stijns s... Lees meer en het gelijknamige essay van pater Desideratus Stracke Stracke, Desideratus
Desideratus (Desideer) A. Stracke (1875-1970) was een jezuïet en literatuurhistoricus, die een invloedrijke rol speelde in de katholieke Vlaamse beweging en het Vlaams-nationalisme. ... Lees meer (1913) droeg het boek van De Winne er sterk toe bij om de benaming ‘ Arm Vlaanderen Arm Vlaanderen
Arm Vlaanderen is de titel van verschillende publicaties die een rol hebben gespeeld in de geschiedenis van de Vlaamse beweging: een roman van Reimond Stijns en Isidoor Teirlinck uit 188... Lees meer ’ tot een begrip te maken, dat verwees naar zowel de geestelijke als de materiële armoede van de Vlaamse gewesten in die periode. Door Arm Vlaanderen van De Winne groeide uit tot een klassieker van de Vlaamse sociale en journalistieke historiografie.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer stelde De Winne als secretaris van de socialistische minister Emile Vandervelde Vandervelde, Emile
Emile Vandervelde (1866-1936) was een socialistische partijleider en politicus die een vooraanstaande rol speelde in de Vlaamse vraagstukken van zijn tijd. Lees meer het annexionistische memorandum Pour une plus grande Belgique op, waarin hij voorstelde om Elzas-Lotharingen, dat Frankrijk en Duitsland elkaar betwistten, zou worden opgenomen in een te creëren ‘Groot-België’.

De Winne publiceerde verder onder meer nog over priester Adolf Daens Daens, Adolf
Priester Adolf Daens (1839-1907) was de grondlegger en het boegbeeld van de daensistische beweging en van de Christene Volkspartij. Lees meer , de beginnende industrialisering in de Kempen en over de moeizame verspreiding van het socialisme op het Vlaamse platteland.