Peeters, Karel Constant

Onderwijzer, heemkundige en journalist

Karel Constant Peeters, zoon van een koperslager, behaalde het diploma van onderwijzer aan de Antwerpse Katholieke Normaalschool. Van 1919 tot 1923 was hij secretaris van de katholieke Vlaamsgezinde scholierenbond ‘Wees u Zelf’ van Brecht, Loenhout en Wuustwezel.

In 1923 werd Peeters aangesteld tot onderwijzer in de gemeenteschool van zijn geboortedorp Wuustwezel, een functie die hij uitoefende tot 1933. Hij begon zich tegelijk te verdiepen in de plaatselijke geschiedenis en was in 1925 medeoprichter van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Wuustwezel en haar tijdschrift Wesalia. Datzelfde jaar behaalde hij via avond- en weekendonderwijs het diploma bestuurswetenschappen.

Van 1930 tot 1933 was Peeters onder het pseudoniem K. van Kempen correspondent van het Dagblad van Noord-Brabant en Zeeland, van 1933 tot 1939 nam hij het hoofdredacteurschap op zich van De Morgenpost De Morgenpost
De Morgenpost was de Antwerpse editie van De Standaard. De uitgave was een idee van Frans van Cauwelaert. Aanvankelijk was het de spreekbuis van de christendemocratische fractie binnen de... Lees meer , de Antwerpse editie van de krant De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer waaraan hij meewerkte sinds 1930, en in 1939-1940 was hij waarnemend hoofdredacteur van De Standaard. Ondertussen studeerde hij verder aan de Gentse universiteit, waar hij in 1938 promoveerde tot doctor in de pedagogische wetenschappen met een proefschrift over De psychologische aspecten van het volksleven, de eerste volkskundige dissertatie in Vlaanderen. In Gent leerde hij Paul de Keyser De Keyser, Paul
Paul de Keyser (1891-1966) was een hoogleraar en volkskundige. Hij doceerde esthetica, Middelnederlands en volkskunde. Hij werd in 1959 ondervoorzitter van de net opgerichte Kultuurraad v... Lees meer kennen, die als eerste in Vlaanderen volkskunde Volkscultuur
Lees meer doceerde op academisch niveau.

Antwerps stadsambtenaar

Nadat hij bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer in mei 1940 met zijn gezin naar Frankrijk was gevlucht, startte Peeters later dat jaar een loopbaan als ambtenaar bij de Stad Antwerpen en was er achtereenvolgens kabinetschef van burgemeester Leo Delwaide Delwaide, Leo
Leo Delwaide (1897-1978) was advocaat en politicus voor achtereenvolgens de katholieke partij en de Christelijke Volkspartij. Als burgemeester van Antwerpen (1940-1944) speelde hij tijden... Lees meer (1941-1944), conservator van de stedelijke oudheidkundige musea (1943-1947), adjunct-stadssecretaris (1947-1950) en stadssecretaris (1950-1968).

Vooraleer Peeters werd benoemd tot stadssecretaris, was er – naar aanleiding van zijn dichte betrokkenheid bij het stadsbeleid tijdens de Tweede Wereldoorlog – in Antwerpen enige commotie bij het voormalige verzet (afgezien van de goeddeels katholieke Nationale Koninklijke Beweging), in het Franstalige liberale milieu en vanuit communistische hoek. Tijdens een razzia tegen Joodse burgers op 15 augustus 1942, toen Delwaide op zijn buitenverblijf in Kapelle-op-den-Bos verbleef, was Peeters de enige die zijn telefoonnummer kende, zo bleek later uit historisch onderzoek. Zijn ambt als conservator van de Antwerpse stedelijke musea cumuleerde Peeters met dat van kabinetschef van Delwaide, tot die in januari 1944 ontslag nam als burgemeester.

Als hoogste stadsambtenaar zorgde Peeters er in de jaren 1960 mee voor dat aan bedrijven uit Vlaanderen verplicht werden om zich in hun contacten met het Antwerpse stadsbestuur uitsluitend van het Nederlands te bedienen. Na zijn pensionering bleef hij tot 1973 als adviseur-generaal in dienst van het Antwerpse stadsbestuur, met een driedubbele opdracht: de oprichting van een Instituut voor Volkskunde (later K. C. Peeters Instituut genoemd en opgeheven in 1991), de inventarisatie van het stedelijk kunstbezit en de reorganisatie van de stedelijke musea.

Volkskundige

Inmiddels had Peeters een drukke activiteit ontwikkeld als onderzoeker en publicist over volkskunde en werd hij voor dat vakgebied in 1946 aan de Leuvense universiteit benoemd tot assistent, in 1949 tot lector en in 1959 tot buitengewoon hoogleraar. Daarnaast doceerde hij museumkunde, ook aan de Franstalige sectie van de universiteit, en na de splitsing aan de Université Catholique de Louvain. In 1974 ging hij met emeritaat.

Samen met de Gentse hoogleraar De Keyser zette Peeters een langlopend project op over volkssagen in Vlaanderen en begeleidde en bevorderde hij het opstellen van een Nederlandse Volkskundige Bibliografie, onder meer via licentiaatsverhandelingen. Hij zette zich ook sterk in voor het Vlaams-Nederlandse tijdschrift Volkskunde, waarvan hij vanaf 1940 redactiesecretaris was en vanaf 1968 hoofdredacteur voor Vlaanderen. Peeters was een van de meest productieve en invloedrijke Vlaamse volkskundigen van zijn tijd en hij genoot ook internationale bekendheid.