Van Gestel, Constant

Persoon
Anton Milh (2023, herwerking), Gaston Durnez (1998)

Dominicaan Constant van Gestel (1899-1978) was professor in de kerkelijke sociale leer aan de universiteit te Leuven en verwierf bekendheid als radiopredikant. Inzake de Vlaamse kwestie behoorde hij binnen zijn orde tot de eerder gematigde strekking.

Volledige voornaam
Jules
Religieuze naam
Constant
Geboorte
Turnhout, 2 augustus 1899
Overlijden
Lier, 15 september 1978
Leestijd: 5 minuten

Jules van Gestel doorliep de humaniora aan het Turnhoutse jezuïetencollege Sint-Jozef, waar hij lid was van de studentenbond ‘Eigen Kunst, Eigen Leven’, die ressorteerde onder de koepel van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer
(AKVS). Op een activistische meeting in zijn geboortestad ontmoette hij August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
.

In september 1917 trad Van Gestel in bij de dominicanen, waar hij de kloosternaam Constantius (Constant) kreeg. Priester gewijd in 1923, was hij van 1925 tot 1927 werkzaam voor Geloofsverdediging, de apologetische centrale van de Vlaamse dominicanen in het klooster in de Antwerpse Ploegstraat. In 1926 was hij medestichter van de Christelijke Jonge Werkgevers (CJW) en tot 1934 geestelijk directeur van deze organisatie.

In 1930 behaalde hij het diploma van maatschappelijk assistent aan de Leuvense Sociale School, die een tiental jaar eerder gesticht was door zijn medebroeders Georges Ceslas Rutten Rutten, Georges
Georges Rutten (1875-1952) was priester en doctor in de theologie en politieke en sociale wetenschappen. Hij legde de grondslag voor het christelijk syndicalisme in België. Lees meer
en Jules Laurentius Perquy Perquy, Jules
Dominicaan Jules (Laurentius) Perquy (1870-1946) was de ‘trouwe luitenant’ van pater Georges Rutten in diens werk voor de christelijke arbeidersbeweging en van 1922 tot 1943 directeur van... Lees meer
. In 1932 verdedigde hij een doctoraat in de sociale en politieke wetenschappen over het religieus socialisme. Van 1930 tot 1936 was hij redactiesecretaris van Kultuurleven Kultuurleven
Lees meer
. Inzake de Vlaamse kwestie behoorde Van Gestel binnen zijn orde tot het gematigde kamp. Met onder meer Rutten en Perquy benadrukte hij de sociale dimensie van de Vlaamse emancipatiestrijd, en stelde dat ‘een gezond nationalisme’ verenigbaar was met ‘loyale trouw aan den staat, ook in een plurinationale staat’, op voorwaarde dat de staat de Vlaamse cultuur niet enkel gedoogde maar ook beschermde en stimuleerde. Deze gemodereerde positie nam niet weg dat hij in 1941 als overste te Leuven een belangrijke rol speelde bij de splitsing van het theologicum en de vernederlandsing van het klooster.

Na het behalen van zijn doctorstitel was Van Gestel als professor sociale ethiek verbonden aan onder meer de Katholieke Sociale School voor Vrouwen te Brussel, de verpleegkundigenschool en de Sociale School te Leuven, en aan zijn Alma Mater, waar hij van 1937 tot 1969 de sociale en internationale leer van de kerk doceerde (een leerstoel die hij overnam van pater Rutten). Zijn Inleiding tot de sociale leer der Kerk (1949) kende verschillende herdrukken en werd vertaald naar het Frans, Spaans, Italiaans en zelfs Chinees. Daarnaast maakte hij vertalingen van en schreef hij inleidingen op de encyclieken Rerum novarum (1951), Miranda Prorsus (1958), Mater et Magistra (1961) en Ecclesiam Suam (1964). Als professor aan de Leuvense universiteit was hij bezieler van de Academische Sociale Week/Studiedagen, lid van de algemene raad van de Vlaamse Leergangen en van de Vereniging van Vlaamse Professoren.Hij was bevriend met de Nederlandse socialistische dichteres Henriëtte Roland Holst, over wie hij regelmatig publiceerde.

In Vlaanderen verwierf Van Gestel voornamelijk faam als radio Radio
Lees meer
predikant. Medio jaren 1930 was hij medestichter van de Katholieke Vlaamse Radio Omroep (KVRO) en zetelde in de beheerraad van het Nationaal Instituut voor Radio-Omroep (NIR). Op de radio verzorgde hij een reeks van vijfentwintig vastenmeditaties, waarvan verscheidende ook in gedrukte vorm verschenen. De laatste jaren van zijn leven bracht pater Van Gestel door in het klooster van Lier, waar hij van 1969 tot 1972 prior was.

Werken

– Waarom schreef Ruusbroec in het Vlaamsch?, in: Onze Jeugd, jg. 11, 1931-1932, nr. 4, pp. 129-143.
–Het religieus-socialisme, 1932.
– De Wijsbegeerte van het Communisme, in: Het Communisme. Verslagboek der Academische Sociale Studiedagen, gehouden te Leuven van 26 tot 28 october 1945, 1945.
–Inleiding tot de sociale leer der Kerk, 1949.
–De grote keure van de sociale orde. Rerum novarum, historisch ingeleid en toegelicht, 1951.
–De sociale leer van de Kerk, 1951.
–Kerk en sociale orde. Historische ontwikkeling en leerstellige inhoud van de sociale leer der Kerk, 1956.
–Encycliek Miranda Prorsus. Over film, radio en televisie, 1958.
– De Dominikanen, apostels op sociaal gebied, in: Dominikaans Leven, jg. 17, 1961, nr. 3, pp. 85-92.
– De religieuze opgang van mevrouw Henriette Roland Holst-Van der Schalk, in: Kultuurleven, jg. 28, 1961, nr. 4, pp. 250-268.
– Encycliek Mater et Magistra, 1961.
– Encycliek Ecclesiam Suam, 1964.

Literatuur

– F. van Mechelen, Prof. Dr. C. Van Gestel, dominikaan. Een Kempenaar als redenaar, opvoeder en geleerde, in: Dominikaans Leven, jg. 12, 1956, nr. 3, pp. 136-140.
– D. van Damme, Pater Van Gestel: 25 jaar professoraat, in: Dominikaans Leven, jg. 23, 1967, nr. 4, pp. 159-160.
– C.F. Vinck, Pater C. Van Gestel op 11 september 1968 vijftig jaar dominikaan, in: Dominikaans Leven, jg. 24, 1968, nr. 5, pp. 276-279.
– E. Meulemans, Prof. Mag. C. Van Gestel…, in: E. Meulemans e.a. (red.), Liber Amicorum Prof. Mag. C. Van Gestel, 1970, pp. 5-10.
– In memoriam Pater Constant-Jules Van Gestel, in: Dominikaans Leven, jg. 34, 1978, nr. 6, pp. 285-289.
– C.E.M. Struyker Boudier, Wijsgerig leven in Nederland en België 1880-1980, dl. 2: De dominicanen, 1986.
– B.-J. de Clercq, A Commentator on the Church’s Social Teaching. Jules Constant Van Gestel (1899-1978), in: F. Compagnoni & H. Alford (red.), Preaching Justice. Dominican Contributions to Social Ethics in the Twentieth Century, vol. 1, 2007, pp. 126-136.
– A. Milh, Opleiden tot “katholieken van de daad”. De dominicanen en de Sociale School van Heverlee-Leuven, in: M. Lamberigts e.a. (red.), Predikbroeders in woord en daad. Dominicanen in Vlaanderen in de twintigste eeuw, 2016, pp. 39-63.
– G. Durnez, ”O socialisme, nu moet gij weer leren…” De witte predikheer en Rode Jet, in: Een mens is maar een wandelaar, 2018, pp. 53-69.
– A. Milh, Bruine en witte paters. Franciscanen, kapucijnen en dominicanen en de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog in Vlaanderen. Katholieke Universiteit Leuven, ongepubliceerde doctoraatsthesis, 2020.

Suggestie doorgeven

1973: Gaston Durnez (pdf)

1998: Gaston Durnez

2023: Anton Milh

Databanken

Inhoudstafel